Runderen die in drassige weilanden lopen, hebben een verhoogd risico op leverbot. Deze parasiet verspreidt zich via slakjes die op een natte ondergrond leven. De volwassen leverbot is een platworm van 2 à 4 cm, die leeft in de galgangen van de lever van de gastheer. De eieren van de leverbot worden met de mest uitgescheiden. De parasiet doorloopt verschillende ontwikkelingsstadia, de zogenaamde leverbotcyclus.
De ontwikkeling van de stadia van de leverbotcyclus buiten de gastheer kan alleen plaatsvinden bij een temperatuur boven de 10ºC. In ons klimaat betekent globaal: in de periode april tot december. Leverboteieren die in april/mei via de mest op het weiland worden gebracht, kunnen zich onder gunstige omstandigheden in augustus/september hebben ontwikkeld tot besmettelijke cysten. De grootste besmetting met leverbot vindt dan ook plaats in de maanden augustus, september en oktober, maar de dieren kunnen ook in de wintermaanden met leverbot besmet raken.
Ziekteverschijnselen
De leverbotbesmetting kan in een acute en een chronische vorm optreden. Acute leverbot kenmerkt zich door een trektocht van duizenden jonge leverbotjes door de lever, waardoor de gastheer sterft door verbloeding. Dieren die op zwaar besmet weiland hebben gelopen, kunnen zes tot acht weken na besmetting zonder uiterlijke verschijnselen plotseling sterven.
Chronische leverbot is de meest voorkomende vorm. Bij runderen zijn in ernstige leverbotjaren te vroeg afkalven, een verlaagde melkproductie en slechte groei van het jongvee de belangrijkste klachten.
Bestrijding
De belangrijkste bestrijdingsmaatregel tegen leverbot is het leverbot-vrij maken van de dieren, zodat er geen leverboteieren op het weiland terechtkomen. Door bloed- en mestmonsters te nemen, kan duidelijkheid worden gekregen over de leverbotsituatie en kan worden bepaald of een behandeling nodig is.
Het slakje dat de leverbot gebruikt om te overleven kan op gangbare bedrijven bestreden worden met kalkcyanamide. Op biologische bedrijven is dat geen optie, en ook dieper ontwateren is meestal niet aan de orde. De enige maatregel die dan overblijft is de behandeling van de besmette dieren.
Bij de keuze van het leverbotbestrijdingsmiddel moet er rekening worden gehouden met de werkzaamheid en de wachttijd van het middel. Het is aan te bevelen een leverbotmiddel te gebruiken dat ook de jonge leverbotstadia doodt, zodat ook acute leverbot wordt voorkomen. (1)
Eenden eten leverbotslakken op
De eerste resultaten van een proef in de Alblasserwaard met loopeenden die leverbotslakken opvreten zijn veelbelovend. De eenden blijken in een periode van 2 uur tot wel 60% van de slakken in een afgezet gebied op te ruimen. De besmettingsdruk van leverbot kan op die manier flink dalen, zonder dat inzet van geneesmiddelen nodig is.
(1) Gezondheidsdienst voor Dieren Deventer
Gerelateerde onderwerpen
Terug naar:
