In met name het zuiden van Engeland is tuberculose (TB) een groot probleem. Men denkt dat de oorzaak hiervoor gevonden kan worden in de dassenpopulatie die is besmet met tuberculose. Deze dassen vormen het reservoir van waaruit nieuwe besmetting (andere bedrijven) kunnen plaatsvinden.
Nederland is tuberculose-vrij, maar door de import van alpaca's uit gebieden waar TB heerst, kan de ziekte dus worden ingesleept.
In Groot Brittannie bestaat een test waarmee ze bij alpaca's en andere kameelachtigen de aanwezigheid van rundertuberculose kunnen vaststellen. De test is goedgekeurd door de regering van het Verenigd Koninkrijk.
De test is voor 97% nauwkeurig. Hoewel de ziekte niet veel voorkomt onder alpaca's, wordt deze diersoort toch gezien als een risicofactor en vormt de aanwezigheid van rundertuberculose in Groot Brittanie een belemmering bij de export.
Met behulp van de serologische bloedtest kunnen alpacahouders aantonen dat hun dieren vrij zijn van rundertuberculose.
De beste screeningsmethoden om te kijken of een alpaca lijder is van TB is het maken van een röntgenfoto. Op deze foto zijn de laesies (beschadigingen - tuberkels) in de longen in een vroeg stadium te herkennen. Daarnaast is men bezig met het ontwikkelen van een specifieke bloedtest (bij alpaca’s) die het gen-/eiwit-materiaal van de Mycobacterium herkent. Voor alsnog met onbevredigende resultaten.
Symptomen
Bij een voortschrijdende infectie worden tuberkels (ontstekingshaarden in de long) gevormd. Als deze tuberkels openbarsten kan de bacterie via de luchtwegen worden opgehoest (besmetting omgeving). Vaak wordt de bacterie via lucht en inademing van lucht met bacteriën verspreidt. Daarnaast kan ook via de ontlasting bacterie-uitscheiding / en besmetting plaatsvinden. Een probleem is dat na een besmetting een dier niet meteen ziek hoeft te worden. De bacterie verstopt zich als het ware in het lichaam (latente infectie). De ziekteverschijnselen kunnen pas maanden na de besmetting tot uiting komen door een algemene weerstandsvermindering. Bij runderen is de tuberculinatiereactie meestal positief als een dier in aanraking is geweest met M. Bovis (dus ook zonder ziekteverschijnselen). Bij alpaca’s is het verloop anders, waardoor er bij onderzoek veel vals negatieve uitslagen zijn.
Pas in een laat stadium van de ziekte treden er verschijnselen op. Ze zijn afhankelijk van de plaats van de ontsteking. Het dier kan vermageren en bij langdurige aantasting van de longen kan de alpaca een korte, krachtige en droge hoest krijgen. De symptomen zijn aspecifiek. Dat betekent dat vermageren en hoesten zeker niet altijd tuberculose is. Sectie is noodzakelijk om de doodsoorzaak vast te stellen. Of als de dieren nog leven is röntgenfoto’s van de longen een mogelijkheid om te kijken of men tuberkels ziet.
Therapiën en preventie
Zoals eerder gemeld kan de bacterie zich ook intracellulair bevinden. Daarom is rifampicine mogelijk enrofloxacine (beide antibiotica) geschikt voor de behandeling van tuberculose. Het grote nadeel is dat de behandeling lang – tot 6 maanden en erg duur zal zijn. Bovendien kan er geen garantie worden gegeven voor herstel en is er altijd blijvende schade van het aangetaste longweefsel.
Volgens de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) is het in Nederland niet toegestaan om dieren met tuberculose te behandelen (ze moeten “geruimd worden”). In Engeland mogen alpaca's wel behandeld worden, omdat deze dieren (evenals in Nederland overigens) niet als productiedieren zijn gekenmerkt.
Dierenartsen geven het advies bij positieve longfoto’s in combinatie met positieve tuberculinatie en ziekteverschijnselen het dier zo spoedig mogelijk te euthanaseren en te laten onderzoeken (kweek bacterie / Ziehl Neelsen kleuring). Bij een echt positieve kweek en kleuring van de bacteriën bij sectie wordt röntgendiagnostiek (longen) van alle dieren aanwezig op het bedrijf aangeraden. De aangetaste dieren (positief op longfoto) zouden kunnen worden geëuthanaseerd om verspreiding te voorkomen. De omgeving (stallen) op besmet bedrijf zouden moeten worden gereinigd en gedesinfecteerd met enige regelmaat. Eventueel gevolgd door hittebehandeling (droogbranden van stallen). Ook is het mogelijk te bacterie in de omgeving te bestrijden met uv-straling, ethanol 70% of formaline.
Meldingsplichtig
Tuberculose bij alpaca’s is een meldingsplichtig besmettelijke dierziekte (vanwege zoönose = besmettelijk voor mensen). Momenteel is er in Nederland geen geregistreerd tuberculine met juiste houdbaarheidsdatum. Nederland is officieel vrij van Rundertuberculose. Er doen zich wel incidenteel gevallen van tuberculose voor. Door vrije status is duidelijk dat tuberculose in de gehele populatie van herkauwers in Nederland niet of nauwelijks een rol speelt. Wel dienen alpacahouders zich bewust te zijn van de risico’s bij import (zeker uit gebieden waar TB heerst).
Ook dienen zij zich verantwoordelijk op te stellen door zieke dieren te melden (verdacht) en ook sectie te laten verrichten op dode dieren (ook indien deze niet afkomstig zijn uit het buitenland).
Wil men zijn of haar kudde optimaal beschermen dan is röntgendiagnostiek de enige juiste methode om een besmetting en de ziekte aan te tonen en zo in een vroeg stadium proberen de verspreiding van de bacterie te bestrijden. Het risico in Nederland op tuberculose lijkt vooralsnog klein. Zeker indien men bedenkt dat er continue monitoring van de runderen (dus niet de alpaca’s) aan de slachtlijn plaatsvindt.
Terug naar:
