Een meerderheid van de eigenaren, houders en verzorgers van paarden wil dat er meer aandacht komt voor het welzijn van deze dieren. Ze vinden dat er betere voorlichting moet komen op maneges en een verplichte cursus voor iedereen die een paard gaat houden of verzorgen. Het trainen met hulpmiddelen en bepaalde rijtechnieken zou alleen vanaf een bepaald niveau en onder begeleiding van een instructeur mogen gebeuren, vindt driekwart.
Dit blijkt uit een enquête onder de leden van KNHS, KWPN, FNRS, en LTO Nederland. Deze organisaties hebben vorig jaar een vragenlijst verspreid onder de eigen achterban om de meningen en activiteiten rondom het paardenwelzijn in beeld te brengen. De resultaten geven een goede indruk van een sector die veelvuldig op negatieve wijze in het nieuws is. Het blijkt dat de eigenaren, houders en verzorgers zelf ook kritisch kijken naar de manier waarop zij en anderen paarden houden.
Twee derde laat paarden deel van de dag buiten
De overgrote meerderheid van de respondenten geeft aan dat paarden met andere soortgenoten samen horen te leven. In de praktijk blijkt dat een minderheid (26,9%) de paarden houdt in groepshuisvesting. Twee derde laat de paarden een deel van de dag buiten. Driekwart houdt zijn paard met andere paarden in dezelfde wei of paddock. Onduidelijk is echter of deze paarden permanent of een groot deel van de dag bij elkaar zijn. Bijna een derde geeft aan dat de paarden minimaal vier uur per dag vrije beweging krijgen. Individuele huisvesting betekent overigens niet dat de paarden geen contact hebben met soortgenoten. Slechts 1,7% van de respondenten geeft aan dat er bij hen op stal helemaal geen sociaal contact (visueel of fysiek) mogelijk is tussen paarden. (Enquête KNHS, KWPN, FNRS, en LTO Nederland)
De houders, verzorgers en eigenaren van paarden vinden dat er meer aandacht in de Nederlandse paardensector moet komen voor welzijn. De sectoren waar volgens de respondenten het welzijn het meest onder druk staat zijn de handel, topsport en maneges. Slechts een zeer gering percentage is voorstander van ingrijpende maatregelen, zoals een verbod op topsport (5%) en het verbieden van hulpmiddelen (16%). Ruim een kwart is wel voor andere trainingsmethoden. Dat is een van de onderdelen waarop vanuit de maatschappij geregeld kritiek komt. Een groot deel van de paardenhouders vindt echter acties van dierenbeschermingsorganisaties soms te extreem en pijnlijk. In eigen kring ervaart 78,3% geen negatieve reacties; 21,7% ervaart wel negatieve reacties waarvan overigens het merendeel afkomstig is van andere ruiters/liefhebbers. Een aanzienlijk aantal respondenten (69,6%) vindt dat de maatschappij (mensen buiten de sector) geen goed beeld heeft van paardenwelzijn. Tegelijkertijd vindt de helft dat er niet genoeg aandacht is in de maatschappij voor het tegengaan van paardenleed en/of dierenleed.
Petitie Sectorraad Paarden
Negatieve denkbeelden over de omgang met paarden in onze samenleving waren voor de Sectorraad Paarden recent aanleiding voor een petitie. De Sectorraad signaleert dat er sprake is van onjuiste informatie en extremistische standpunten. Dierenactivisten polariseren en stigmatiseren. ''Onjuiste informatie heeft voor ons betrekking op het aanhalen van resultaten uit onderzoeken die slechts over een fragment uit de sector gaan en (zeer) beperkte onderzochte aantallen of spreiding omvatten'', licht Mieke Theunissen, secretaris van de Sectorraad Paarden, toe. ''Toch worden deze resultaten als representatief voor de gehele sector gepresenteerd.'' Op de vraag wat de SRP verstaat onder extremistische standpunten, zegt Theunissen: ''Het bestempelen van de omgang met paarden als ‘paardenmishandeling’ vinden wij een extremistisch standpunt, waar we ons totaal niet in herkennen. Activisten willen anderen overtuigen van een bepaald standpunt. Meningen verschillen. Daar is niets mis mee. Wel vragen wij om een eerlijk debat zonder verdraaiing van feiten.''
Als we de uitkomst van de enquête en de petitie naast elkaar leggen, zou geconcludeerd kunnen worden dat kritiek op de paardensector welkom is. In de petitie wordt gevraagd een eerlijk debat en een open dialoog te faciliteren. Mieke Theunissen: ''Constructieve kritiek is welkom, meningen waarbij men oprecht de ander vooruit wil helpen. Het gaat ons om bewustwording. Omdat het verkeerde beeld terecht komt bij maatschappij, media en politiek, richten wij ons tot het kabinet'', zegt ze.
Draagvlak voor het houden van paarden neemt af
In opdracht van stichting HIP, in samenwerking met de leden van het Trendpanel Paard, is in 2022 in kaart gebracht hoe de Nederlandse bevolking staat tegenover het houden van paarden, paardrijden en paardensport. Dit onderzoek staat niet op zichzelf. In 2019 is er een eerste opinieonderzoek uitgevoerd onder de Nederlandse bevolking. Doordat het onderzoek een herhaling is van eerder onderzoek laat het ook trends en patronen zien.
Eén daarvan is dat het draagvlak in de samenleving voor het houden van paarden afneemt. Weliswaar met een klein percentage, maar genoeg voor het Trendpanel Paard (waarin onder meer de Sectorraad Paarden vertegenwoordigd is) om er een beschouwing aan te wijden. ''In 2019 was nog 44% van de respondenten voorstander van de professionele paardensport, gaf 46% neutraal te zijn en 10% tegen. De cijfers in 2022 laten een andere verhouding zien: 37% voorstander, 50% neutraal en 13% tegenstander. Het stille midden en de tegenstanders groeien ten koste van de groep positief betrokken Nederlanders.''
Moeten we ons zorgen maken?, vraagt het Trendpanel zich af. ''Met het overgrote deel van de Nederlandse bevolking positief tegenover het houden van paarden en paardrijden lijkt er wellicht geen vuiltje aan de lucht. Het is echter noodzakelijk om deze cijfers in de juiste context te plaatsen. Steeds vaker is de manier waarop wij met dieren omgaan onderwerp van gesprek. Door de jaren heen is de berichtgeving rondom dierenwelzijn toegenomen. Waarbij de afgelopen jaren een exponentiële groei te zien is van de berichtgeving en daarmee gepaarde impact op de samenleving. Bij grote maatschappelijke en sociale transities is maar een kleine groep tegenstanders nodig die een extreem standpunt innemen om een kantelpunt te laten ontstaan. Zij kunnen alles in een stroomversnelling terecht laten komen als zij gehoor vinden bij de neutrale groep. We leven in een wereld die bol staat van de polarisatie. In die context moeten de uitkomsten van het onderzoek geplaatst worden.''
Dier&Recht: ‘’Campagnevoeren is balanceren’’
De petitie van de Sectorraad Paarden valt vrijwel samen met een petitie van ’’advocaat van de dieren’’ Dier&Recht, een van de grootste pleitbezorgers van ingrijpende veranderingen in de paardensport. Met ruim 5000 donateurs niet groot in aantal - een organisatie als de Koninklijke Hippische Sportbond (KNHS) telt rond de 140.000 leden - maar het is wel een stichting met een groot bereik. Zo is de petitie, gericht tegen het gebruik van pijnlijke dwangmiddelen - denk aan het gebruik van bitten, verzwaarde hoefijzers, zwepen en puntige sporen - meer dan 30.000 keer ondertekend.
De stichting voert al enige tijd campagnes, zoals
- Misstanden op de manege
- Stop eenzaamheid bij paarden
- Stop pijn en dwang in de paardensport
- Stop de aangespannen paardensport, en
- Paardensport is dierenleed
‘’Als wij zeggen dat paarden niet zelf kiezen voor topsport, maar met pijn en dwang tot extreme prestaties worden gedwongen, dan levert dat heftige reacties op’’, erkent directeur en voorzitter Frederieke Schouten. ‘’Tegelijk zien we dat de maatschappelijke discussie verschuift. Campagnevoeren is balanceren: genoeg opvallen om mensen aan het denken te zetten, maar de boodschap zó verkondigen dat mensen bereid zijn om naar zichzelf te kijken. Het gaat om het veranderen van gedrag, en daar gaat tijd overheen. Het verbeteren van het leven van dieren is een strijd van de lange adem.’’
In de draf- en rensport blijkt men niet ongevoelig voor wat er in de maatschappij leeft. ‘’De algemene beeldvorming inzake dierenwelzijn wordt hierbij mede gevormd door het gebruik van hulpmiddelen. De zweep blijkt bij uitstek beeldbepalend te zijn voor de maatschappelijke perceptie van de draf- en rensport. Derhalve is het noodzaak om hier (nu) verdere stappen in te zetten’’, concludeerde het bestuur van de SNDR in november vorig jaar. Besloten werd per 1 januari 2023 het gebruik van de zweep niet langer toe te staan om paarden op te jagen.
‘’Het is mooi dat er beweging is binnen de sector. Dat er bewust wordt nagedacht over zweepgebruik’’, stelt Dier&Recht vast. Maar: ‘’Als het om dierenwelzijn gaat, zijn we nog lang niet klaar met de drafsport. Niet zolang de zweep wordt gebruikt, tongen worden vastgebonden en hoofden rechtop worden gedwongen met opzetteugels. Er is een diepgaande, structurele verandering nodig van mentaliteit. Een andere manier van denken over de omgang met paarden. In de hele sector. Niet alleen bij wedstrijden maar ook bij trainers thuis. Daar is nu geen enkele controle en we ontvangen regelmatig meldingen van paardenliefhebbers dat ook daar veel misstanden plaatsvinden. Ons doel: landelijke wet- en regelgeving die elke mishandeling van paarden verbiedt, thuis en op wedstrijden!’’
Onderzoek naar dieronvriendelijke hulpmiddelen
Ministerie en politiek willen weten wat er aan de hand is. Kamerlid Dion Graus van de PVV dringt al enige tijd aan op nader onderzoek naar alle dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen. Een motie van zijn hand is in 2020 aangenomen. Landbouwminister Piet Adema heeft nu het lectoraat human-animal interactions van de Aeres Hogeschool in Dronten gevraagd om dit te inventariseren voor honden en paarden. Hij zei eind januari tijdens een debat over het welzijn van dieren: “Ruiters hebben een grote verantwoordelijkheid als het gaat om het welzijn van het paard. De manier waarop een hulp- of trainingsmiddel wordt gebruikt, bepaalt veelal of het welzijn wordt aangetast. Daarom neem ik de kennis en kunde van trainers ook mee in mijn onderzoek naar dieronvriendelijke hulp- en trainingsmiddelen. Dat onderzoek is gereed voor de zomer.”
Internationaal onderzoek: overgrote meerderheid heeft zorgen over welzijn van paarden in de sport
Het onderzoek in opdracht van Adema wordt geleid door de Nederlandse Kathelijne Visser, verbonden aan Aeres Hogeschool Dronten en vorig jaar toegetreden tot de Equine Ethics & Wellbeing Commission (EEWC) van de internationale paardensportorganisatie FEI. Deze commissie heeft vorig jaar een literatuurstudie gedaan naar het gebruik van hulpmiddelen in de paardensport en de gevolgen daarvan voor het welzijn van paarden. Ook is er een omvangrijke publieksenquête gehouden in 14 landen en een enquête onder 28.000 ruiters in 116 landen. Een overgrote meerderheid van de ondervraagden blijkt zorgen te hebben over het welzijn van paarden in de sport. Lees hier meer over dit onderzoek. De literatuurstudie wijst uit dat het gebruik van een bit en vooral zwaardere bits een risico vormt omdat deze instrumenten uitgebreide schade aan de tong, het staafje en het harde gehemelte kunnen veroorzaken van de mond van een paard. De commissie adviseert voorts om het gebruik van dubbele hoofdstellen en sporen niet langer verplicht te stellen bij grote wedstrijden. Ook zouden er regels moeten komen voor het gebruik van neusbanden.
Redactie Levende Have/Jinke Hesterman
Bronnen:
- sectorraadpaarden.nl/wat-vindt-u-als-paardenliefhebber-over-paardenwelzijn/
- knhs.nl/media/23397/onderzoek-welzijn-achterban-knhs-fnrs-kwpn-lto-nl.pdf
- equinewellbeing.fei.org/
