Gedurende de epidemie van 2021-2022-2023 komen steeds meer besmettingen aan het licht bij andere diersoorten dan vogels. Varkens, vossen, honden, katten, marters, bunzings, otters, zeehonden, ze kunnen allemaal besmet raken. Ook mensen kunnen door intensief contact met besmette dieren vogelgriep krijgen, zoals een vrouw uit China die ernstig ziek werd en een hobbyhouder met milde verschijnselen in Engeland. De gevallen zijn nog incidenteel en geven geen aanleiding tot onrust. Toch waarschuwen wetenschappers voor de overdracht van virus op de mens en op de mogelijkheid dat eens het virus kan overgaan van mens op mens. Hun waarschuwingen nemen toe in aantal en intensiteit en zijn inmiddels wereldwijd te beluisteren. Daarbij komt het nieuwe inzicht over wat het heersende type H5N1 doet met zoogdieren. Onderzoek heeft aangetoond dat een besmetting kan leiden tot ernstige neurologische verschijnselen (The neuropathogenesis of highly pathogenic avian influenza H5Nx viruses in mammalian species including humans, Trends in neurosciences 2023).
Op de website van het RIVM staat:
''Sporadisch kan vogelgriepvirus overgedragen worden op wilde zoogdieren, zoals vossen en zeehonden en op gezelschapsdieren zoals honden. Dit is echter zeer uitzonderlijk en na directe intensieve blootstelling. Bij vossen en honden vaak als gevolg van bijtcontact met besmette kadavers van vogels. Overdracht van hond naar mensen is nog nooit vastgesteld.'' En: ''Vogelgriep bij mensen komt haast niet voor. Alleen door direct contact met besmette dieren kun je vogelgriep oplopen. Meestal zijn dit mensen die de dieren verzorgen of mensen die betrokken zijn bij ruimingen.''
Op de website van CDC.gov (het Amerikaanse centre of disease control) staat:
''Menselijke infecties met vogelgriepvirussen kunnen optreden wanneer het virus in de ogen, neus of mond van een persoon terechtkomt of wordt ingeademd. Dit kan gebeuren wanneer het virus in de lucht is (in druppeltjes of mogelijk stof) en een persoon het inademt, of mogelijk wanneer een persoon iets aanraakt dat een virus bevat en vervolgens zijn mond, ogen of neus aanraakt. De verspreiding van vogelgriepvirussen van een besmette persoon naar een ander persoon is zeer zeldzaam, en wanneer het is gebeurd, heeft dit niet geleid tot verdere verspreiding onder mensen.''
Op de website van de WHO (wereld gezondheidsorganisatie) staat:
''Of de momenteel circulerende vogel-, varkens- en andere zoönotische influenzavirussen zullen resulteren in een toekomstige pandemie is onbekend. De diversiteit aan zoönose-influenzavirussen die menselijke infecties hebben veroorzaakt, is echter alarmerend en vereist een versterkte bewaking van zowel dierlijke als menselijke populaties, grondig onderzoek van elke zoönotische infectie en voorbereiding op een pandemie.''
Op 25 januari 2023 hebben de Franse autoriteiten bekend gemaakt dat er in Mauléon een kat is geëuthanaseerd vanwege een besmetting met vogelgriep. Het dier vertoonde ernstige neurologische verschijnselen. De kat zou het virus hebben opgepikt op een bedrijf met eenden. Het is voor het eerst dat zich een dergelijk geval in Franrijk heeft voorgedaan. Het is al sinds 2004 bekend dat katten het H5N1-virus bij zich kunnen dragen.
In augustus 2023 wordt een besmetting beschreven op de website van Eurosurveillance van een kat en vijf honden op een zogeheten ''rural backyard poultry farm'' in Italië. In april was daar het pluimvee besmet geraakt en gedood. Uit nader onderzoek in mei kwam naar voren dat zowel de kat als de honden geïnfecteerd waren. Of ze ook ziek waren, meldt het onderzoek niet.
Uitbraak bij nertsen
In oktober 2022 deed zich vogelgriep voor op een nertsenfokkerij in het noordwesten van Spanje. Van de 52.000 dieren zijn er ruim 2000 dood gegaan. Dit zou duiden op een onderlinge besmetting. De vogelgriepvirussen in de nertsen vertoonden tussen 8 en 9 mutaties, waaronder een mutatie van een viraal polymerase-eiwit (T271A in PB2) dat virusvermeerdering in zoogdiercellen verbetert.
De bron van de uitbraak is nog niet bekend. Aangenomen wordt dat wilde vogels een belangrijke rol hebben gespeeld. Het Spaanse nertsenbedrijf was gedeeltelijk open.
Nertsen zijn, zoals alle marterachtigen, gevoelig voor infectie met griepvirussen en coronavirussen. Nederland heeft tijdens de uitbraak van Covid 19, waarbij nertsen elkaar en ook mensen besmetten, alle bedrijven geruimd. Sindsdien worden er in Nederland geen nertsen meer gehouden. In Denemarken is onlangs weer een zeer groot nertsenbedrijf geopend, nadat in 2020 alle 17 miljoen nertsen in dat land zijn gedood vanwege een mutatie in het virus die ook bij mensen was aangetroffen.
Holistische aanpak nodig
De standaardreactie van overheden dat H5N1 niet gevaarlijk is voor mensen, wordt steeds meer bekritiseerd, nu blijkt dat ook zoogdieren doorgaan door vogelgriep. Volgens onderzoekers is een holistische benadering nodig die rekening houdt met hoe vogelgriep zich verspreidt via wilde vogels, pluimvee en mensen. Samenwerking tussen onderzoekers op het gebied van volksgezondheid en diergezondheid is van vitaal belang om overdracht van virus op mensen op te vangen. Daarbij wordt steeds vaker benadrukt dat concentratie van grote aantallen pluimvee moet worden tegengegaan. "Als we dit bij pluimvee onder controle krijgen, beheersen we dit bij mensen, en waarschijnlijk ook bij wilde vogels", zegt Michelle Wille, viroloog aan de Universiteit van Sydney, Australië. (Nature, 26 mei 2022)
Waarschuwing van Koopmans, Kuiken en Fouchier
In een artikel in de Lancet van 7 maart 2023 waarschuwen Marion Koopmans, Thuis Kuiken en Ron Fouchier: ''Sinds 2021 heeft zich een ongekende verschuiving voorgedaan in de ecologie van hoogpathogene aviaire influenza (HPAI) van het H5-subtype. De wereldwijde verspreiding van H5 HPAI is reden tot zorg, gezien de hoge sterfte bij wilde vogels en pluimvee, maar ook vanwege de talrijke gemelde gevallen bij zoogdieren, waaronder enkele bij de mens. Omdat eerdere grieppandemieën hun oorsprong vonden in dierlijke reservoirs, stellen wij dat het cruciaal is om meer maatregelen te nemen om te voorkomen dat H5 HPAI een toekomstige pandemie wordt en, als dat niet lukt, om ons voor te bereiden op de gevolgen.''
Foto: Wikimedia commons
