Pensverzuring ontstaat wanneer het evenwicht in de pens verstoord raakt. Vooral het rantsoen voor hoogproductief melkvee bevat veel snel verteerbare energie (krachtvoer). Daardoor hoeven koeien minder te herkauwen en produceren ze ook minder speeksel. Deze koeien krijgen al vrij snel last van pensproblemen.
Dat werkt zo: pensbacteriën zetten de koolhydraten in het voer om in vluchtige vetzuren. Als de aanmaak van deze vetzuren groter is dan de opname, daalt de pH. Dit wordt gecompenseerd door het stofje bicarbonaat, dat van nature voorkomt in het speeksel. Voldoende structuur in het vier stimuleren het herkauwen en de speekselproductie. Maar als een koe onvoldoende structuur binnen krijgt, gaat zij minder herkauwen en dan daalt de speekselproductie. Dit heeft als gevolg dat er minder speeksel-bicarbonaat wordt aangemaakt.
Hittestress
Ook hittestress kan een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van pensproblemen. Koeien zijn zeer gevoelig voor hittestress. Dat gebeurt al bij temperaturen vanaf 20 graden Celsius en zeker bij een hoge luchtvochtigheid. Om bij warme perioden niet oververhit te raken, neemt de koe minder ruwvoer op. Een lagere ruwvoeropname, een versnelde ademhaling en hijgen verlagen de herkauw-activiteit (een gezonde koe herkauwt zeven tot negen uur per dag, bij voorkeur liggend). Daarnaast zorgt hijgen voor een hogere CO2-uitstoot, waardoor het lichaam meer bicarbonaat nodig heeft om de interne pH op peil te houden. Dat betekent dat er minder bicarbonaat beschikbaar is voor de pens. Daarnaast zorgt een lagere voeropname voor minder herkauwen, waardoor er minder natuurlijke buffer bicarbonaat via het speeksel wordt aangevoerd. Bicarbonaat is het hoofdbestanddeel van het speeksel van de koe. Deze stof werkt als een zogenoemde buffer tegen verzuring. Als een koe herkauwt, produceert ze een natuurlijke buffer voor de pens. Daarom is structuur in het rantsoen zo belangrijk. Structuur zorgt voor herkauwbewegingen. Een gezonde koe kan per dag één tot drie kilogram bicarbonaat aanmaken. (1)
Symptomen van pensverzuring
Een koe met pensverzuring is te herkennen aan een combinatie van niet-specifieke symptomen, zoals een verminderde activiteit, afnemende eetlust en een dof haarkleed. Ook is de duur en de intensiteit van het herkauwen vaak sterk verminderd.
Wees alert op pensverzuring bij de volgende symptomen:
- daling van het melkvetgehalte, zowel het vet in tankmelk als het individuele melkvetpercentage, met name aan het begin van de lactatie
- dunne mest
- onverteerde voerresten in de mest
- klauwbevangenheid, zeker als dit voorkomt in combinatie met slecht verteerde mest
- verminderde herkauwactiviteit
- algehele conditieverslechtering.
(1) voorkompensverzuring.nl
Terug naar:
