Eind april 2024 is er een vaccin goedgekeurd en dat komt binnenkort beschikbaar. Er is een kaart die een beeld geeft van besmettingen bij schapen en runderen. Opvallend is het grote aantal gevallen van blauwtong bij runderen.
Update 15 maart 2024 Er is een garantiefonds vaccinatie blauwtong opgericht. Initiatiefnemer is NSFO, ketenorganisatie voor de schapenhouderij. Het fonds moet ervoor zorgen dat er snel en in voldoende mate een vaccin geproduceerd gaat worden, zodra dat is toegelaten. Streefbedrag is 1 miljoen euro. De helft van dat bedrag is al binnen.
Update 22 februari 2024 Zoals de vlag er nu bij hangt is de kans aanwezig dat er voor de zomer een vaccin is tegen het heersende blauwtong type. Een farmaceut is bezig met de ontwikkeling van een vaccin en landbouwminister Adema zegt toe de toelating te versnellen zodra het vaccin beschikbaar is. Wageningen Universiteit begint in maart met het testen van een vaccin. Het vaccin dat in Zuid-Afrika wordt gebruikt, krijgt vanwege veiligheidsrisico's geen vrijstelling, aldus Adema in een brief aan de Tweede Kamer. Ook is er twijfel over de werkzaamheid tegen het heersende type BTV-3.
Update 20 december 2023 Landbouwminister Adema wil dat er voor het nieuwe knuttenseizoen in 2024 een vaccin is tegen blauwtong. De deskundigengroep dierziekten concludeert dat de huidige BTV-3 variant nergens eerder in de wereld is gedocumenteerd. Bron of route van introductie zijn niet vast te stellen.
Update 20 december 2023 Naar nu blijkt is er een hond geëuthanaseerd, die besmet bleek met het blauwtongvirus. De besmetting deed zich voor op een bedrijf met melkvee en schapen. De hond was drachtig en heeft de pups verworpen. Op het bedrijf was geen verdenking van blauwtong. Wel bleek dat in twee van de twaalf bloedmonsters bij runderen, die de NVWA bij een bedrijfsbezoek naar aanleiding van deze casus had genomen, BTV-3 is aangetoond. Het was niet meer vast te stellen of de hond ziek werd door de infectie met BTV-3 of dat de hond ook leed aan een andere ziekte die de verwerping heeft veroorzaakt. De wijze waarop de hond besmet is geraakt is niet bekend en ook niet meer vast te stellen, aldus minister Adema in een brief aan de Tweede Kamer. Er komt een advies voor eigenaren van honden die ook schapen of runderen houden.
Update 16 november 2023 In totaal is tot dusver op meer dan 5500 bedrijven een besmetting met blauwtong vastgesteld. In ruim 3900 gevallen is dit op basis van bloedonderzoek en in de overige gevallen op basis van ziekteverschijnselen die passen bij blauwtong. In de afgelopen periode is circa 5% van het totaal aantal schapen in Nederland doodgegaan, zo meldt het minister Adema van LNV. Of het hierbij gaat om dieren die na een besmetting ziek zijn geworden en dood zijn gegaan, of ook om schapen die voortijdig zijn geslacht vanwege een risico op besmetting, wordt niet duidelijk uit de brief die hij aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. ''Mijn inzet is dat er zo snel mogelijk, maar in elk geval vóór het nieuwe knuttenseizoen medio volgend jaar, een veilig en werkzaam vaccin beschikbaar is. Eerder zal naar verwachting niet mogelijk zijn, het ontwikkelen en produceren van vaccins kost tijd'', aldus Adema.
Over de relatie van het aantal schapen in Nederland en het risico op besmetting, merkt Adema op: ''Epidemiologisch gezien is het wel zo dat de kans dat een besmette knut een gastheer vindt en het vervolgens kan besmetten toeneemt met het aantal competente vectoren (knutten, red.) en gastheren (schapen, red.). Hierin speelt bedrijfs- en dierdichtheid dus mogelijk wel een rol.'' Adema stelt vast dat het voortbestaan van de schapensector in Nederland niet in gevaar is. De eventuele schade zullen veehouders zelf moeten dragen. ''Dat is staand Kabinetsbeleid, net zoals bij andere dierziekten, waaronder vogelgriep, en bij ziekten die de overheid niet bestrijdt.''
actuele kaart met blauwtong besmettingeN per woonplaats
Update 11 november 2023 NVWA meldt ruim 5000 besmettingen, nu ook op Vlieland. Dagelijks komen er nog steeds ruim honderd meldingen bij. In Brabant, Zeeland is het nog altijd redelijk rustig, in het noorden van Limburg enkele besmettingen. Daling van aantal nieuwe meldingen ligt voor de hand, als de temperatuur overdag volgende week onder de tien graden zakt.
Update 3 november 2023 Tot dusver ruin 4000 besmettingen met blauwtong. Klinisch positief (1402) PCR positief (2728). De Nederlandse Schapen en Geiten fokkers organisatie (NSFO) schat dat er sinds het begin van de uitbraak circa 30.000 schapen zijn dood gegaan aan deze ziekte.
Update 31 oktober 2023 Tot dusver 3761 besmettingen, meldt de NVWA (1341 klinisch vastgesteld, 2420 met een test). Besmettingen doen zich vooral voor in het midden en noorden van het land. In het zuiden (beneden de grote rivieren) en in Zeeland blijft het rustig.
Update 26 oktober 2023: Paracetamol enige optie voor pijnbestrijding. De Gezondheidsdienst voor Dieren meldt: ''Bij sectie van overleden schapen met blauwtong tijdens de huidige (2023) uitbraak in Nederland blijkt nierbeschadiging een veelvoorkomende verschijnsel. Door deze bevinding worden NSAID’s niet aanbevolen voor het gedurende meerdere dagen behandelen van koorts en pijn bij deze dieren. Twee alternatieve pijnstillers zijn toegestaan voor voedselproducerende dieren, omdat deze stoffen zijn opgenomen op Verordening (EU) Nr.37/2010 (de MRL lijst): oraal paracetamol en parenteraal butorfanol. Aangezien intraveneuze toepassing van butorfanol niet praktisch uitvoerbaar is, blijft paracetamol als enige optie over.''
Update 25 oktober 2023: Tot dusver ruim drieduizend besmettingen, meldt de NVWA. Nu ook een besmetting in Zeeland, in Brabant en Limburg blijft het nog redelijk rustig, Vlieland en Schiermonnikoog zijn nog vrij van blauwtong
Update 23 oktober 2023: De NVWA meldt 2664 besmettingen met blauwtong (977 klinisch positief en 1687 positief getest). Het virus verspreidt zich meer richting het oosten van het land. In Brabant en Limburg is het nog rustig, Zeeland, Vlieland en Schiermonnikoog zijn nog vrij van blauwtong.
- De Nederlandse virusvariant blauwtong type 3 is niet hetzelfde als het blauwtongvirus serotype 3 dat eerder op bijvoorbeeld Sicilië is aangetoond, zo blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit. Onduidelijk is nog steeds hoe dit virus zijn intrede heeft gedaan in Nederland en waar het vandaan komt. Welke knuttensoort precies verantwoordelijk is voor de verspreiding, is op dit moment eveneens nog onduidelijk.
- De vier plaatsen waar in september 2023 de eerste verschijnselen van blauwtong zijn waargenomen, waren ook de eerste besmettingen in Nederland.
- Volgens Piet Verdonschot, wetenschappelijk onderzoeker aquatische ecologie, is er geen verband tussen blauwtong en natte natuur. De knutten die blauwtong kunnen overbrengen, leven vooral in agrarisch gebied, op vochtige plekken met relatief veel dierlijke mest, bijvoorbeeld op natte weilanden met koeien of schapen, of in mestvaalten.
Update 22 oktober 2023 De kaart van de NVWA waarop besmettingen met blauwtong zijn weergegeven is niet volledig. Bij Levende Have komen signalen binnen dat lang niet alle schapenhouders melden dat hun schapen ziekteverschijnselen vertonen. Zij nemen ook geen contact op met de dierenarts, veelal vanwege de kosten. Zij weten niet of willen niet weten dat er een meldingsplicht bestaat. Zo blijven hoogstwaarschijnlijk heel wat besmettingen - én dierenleed - onder de radar.
Update 21 oktober 2023 Het totaal aantal houderijen met blauwtong besmettingen bedraagt volgens de NVWA 2428 (873 klinisch positief, 1555 positief getest). De meeste besmettingen hebben zich tot dusver voorgedaan in Reeuwijk en Bodegraven. Alleen het zuiden van Limburg en Zeeland, Vlieland en Schiermonnikoog zijn nog vrij van blauwtong. Het aantal besmettingen in Brabant, Achterhoek, Twente, het oosten van Drenthe en Groningen blijft nog zeer beperkt.
Update 16 oktober 2023 Het aantal besmettingen met het blauwtongvirus is volgens cijfers van de NVWA de tweeduizend gepasseerd: 698 klinisch positief en 1431 positief getest. Alleen Zeeland en Limburg zijn nog vrij van blauwtong en in Brabant is het aantal besmettingen verhoudingsgewijs zeer beperkt. Ook in het oosten van het land - van Groningen tot aan de Achterhoek - is het nog redelijk rustig.
Update 13 oktober 2023 Dierenarts Marieke Volkering uit de Gooi- en Vechtstreek ziet hevige ontstekingen bij schapen die hersteld lijken van blauwtong. Door grote beschadigingen aan de ingewanden lopen sommige genezen schapen een bloedvergiftiging op. Dat geeft van binnenuit weer een soort ontsteking, aldus Volkering. Daar gaan ze niet vanzelf dood aan. „Dus we zijn nu veel van die dieren aan het euthanaseren'', zegt ze in de NRC. Volkering wil schapenhouders waar de uitbraak net is begonnen of dreigt te beginnen, waarschuwen voor de ontstekingen die ze bij genezen schapen ziet. Omdat de uitbraak in haar gebied begonnen is, loopt het beeld dat zij ziet voor op de rest van het land. „Wat wij zien, gebeurt later op andere plekken.” In het artikel in de NRC worden niet alleen inwendige ontstekingen beschreven, maar ook grote open wonden.
- Vandaag heeft het ministerie van LNV bekend gemaakt dat het Zuidafrikaanse vaccin tegen blauwtong, niet geschikt is voor toepassing in Nederland. Het agentschap van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (aCBG)/Bureau diergeneesmiddelen (BD) heeft een negatief advies uitgebracht. Belangrijke informatie ontbreekt over de veiligheidsrisico's. En er is twijfel over de werkzaamheid tegen het Nederlandse blauwtongvirus BTV3. De deskundigengroep dierziekten heeft gekeken naar het nut van vaccinatie op dit moment, voorafgaand aan de winter. Vaccins moeten tweemaal worden toegediend, met enkele weken tussentijd. Pas na zeven tot acht weken bieden ze voldoende bescherming.
- Van de blauwtongbesmettingen gaat het tot dusver in zeven van de tien gevallen om schapen en in drie van de tien gevallen om runderen. Ook zijn inmiddels enkele houderijen van geiten en alpaca's getroffen door blauwtong.
- De deskundigengroep dierziekten verwacht dat de activiteit van knutten pas zal afnemen als de maximale dagtemperatuur gedurende minimaal 2 weken onder de 10° Celsius blijft, of wanneer de maximale dagtemperatuur gedurende minimaal 1 week onder de 10° Celsius blijft en er drie keer nachtvorst optreedt. De verwachting is dat het virus BTV3 zal overwinteren.
Update 11 oktober 2023 Het aantal besmettingen is gestegen naar 1636, waarvan 1020 besmettingen zijn vastgesteld met een test en 616 op basis van klinische verschijnselen. Grote concentraties doen zich voor in Noord Holland, Zuid Holland en Utrecht. In het zuiden van het land is het nog redelijk rustig. Er komen nu ook meldingen binnen van bedrijven met melkgeiten: de dieren hebben gezwollen lippen en uier. Schapendokter Reinard Everts meldt op Linkedin op basis van sterftecijfers afkomstig van leden van de NSFO (Nederlandse Schapen- en Geitenfokkers Organisaties) een oversterfte onder schapen, beginnend op 5 september en sterk oplopend vanaf 24 september. Everts heeft tot dusver een oversterfte (meer dode schapen vergeleken met dezelfde periode van vorig jaar) geteld van meer dan 10.000 schapen. De oversterfte kan een direct of indirect gevolg zijn van de blauwtonguitbraak. Het is niet bekend hoeveel van deze schapen een natuurlijke dood zijn gestorven, zijn geëuthanaseerd of voortijdig geslacht in verband met hoog risico op een besmetting.
De uitbraak is nog niet zo erg als die in 2007. Toen begon de uitbraak veel eerder in het jaar en raakten meer dan 6000 houderijen besmet met blauwtong type 8. Volgens onderzoek van de GD, stierven alleen al in de tweede helft van 2007 ruim 27.000 schapen aan blauwtong. Ruim zestig procent van die sterfte deed zich in dat jaar voor in het midden van ons land. In 2008 kwamen in Nederland nog zestig uitbraken voor, vooral in het noorden. In dat jaar ging een vaccinatiecampagne van start.
Update 9 oktober 2023 Ruim 1100 besmettingen, nu ook in Drenthe.
Update 6 oktober 2023 Het aantal besmettingen is opgelopen naar een kleine duizend: 153 klinisch positief en 812 positief. Alleen Drenthe, Groningen en Limburg zijn nog vrij van blauwtong. Op een kaart staan niet alleen de locaties aangegeven, ook is er een lijst aan toegevoegd met hoeveel besmettingen zich in een bepaalde plaats hebben voorgedaan. De meeste gevallen tot dusver zijn gesignaleerd in Weesp: 18. Vaccinatie waarschijnlijk pas mogelijk in mei 2024, aldus viroloog Piet van Rijn bij 1Vandaag.
Update 4 oktober 2023 In de registratie van gevallen van blauwtong wordt sinds deze week onderscheid gemaakt tussen ''klinisch positief'' en ''positief''. Het eerste betekent dat op basis van uiterlijke verschijnselen blauwtong is vastgesteld. Het tweede betekent dat blauwtong is bevestigd via bloedonderzoek. Het onderscheid is nodig omdat het aantal gevallen van blauwtong explosief stijgt. Het is ondoenlijk om alle gevallen via bloedtesten te bevestigen. Vandaag rapporteert de NVWA bijna 800 gevallen (88 klinisch positief en 709 positief). Het eerste geval op Texel is een feit.
Veehouder en dierenarts hoeven bij een verdenking van blauwtong geen dierziektemelding meer te doen bij de NVWA. De dierenarts neemt bloedmonsters van de zieke dieren. De dierenarts vult het digitale monsternameformulier in (wur.nl/formulierblauwtong) en stuurt de monsters naar het Wageningen Bioveterinary Research (WBVR). Het ontvangen formulier wordt als verdenking blauwtong geregistreerd door de NVWA. Na afronding van het onderzoek door WBVR, deelt WBVR de uitslag met de dierenarts en NVWA. Ook kan een dierenarts op basis van klinische verschijnselen besluiten een melding te doen.
De kosten van het bezoek van de dierenarts en het verzenden van de monsters zijn voor de dierhouder. De kosten van het onderzoek worden vanuit het diergezondheidsfonds betaald.
De Gezondheidsdienst voor Dieren stelde deze tekst op over de verschijnselen van blauwtong bij schapen:
Na een incubatietijd van 5-20 dagen krijgen de dieren hoge koorts (5-6 dagen). Na 48 uur treedt neusuitvloeiing en speekselen op met rode slijmvliezen. De neusuitvloeiing wordt mucopurulent (slijmerig, etterig, red LH), vaak met bloed- en voerbijmenging, en stinkt. Het speeksel is schuimig. De lippen, tandranden en tong zijn gezwollen en gaan kapot, wat zorgt voor stank, en de tong kan blauw worden. De necrotische laesies (dood weefsel, red LH) zitten vooral aan de zijkant van de tong. Slikken is moeilijk.
De ademhaling is door de zwellingen bemoeilijkt en sterk verhoogd in snelheid. Diarree/dysenterie kan optreden. De dieren worden kreupel door ontsteking van de kroonranden (gedeelte tussen huid en hoorn van hoef/klauw, red LH) (dik, purperrood) en lederhuid (bindweefsel van de huid, red LH). Ook kan ontschoening (verlies van hoorn, red LH) van optreden.
Sterfte kan optreden na 6 dagen. Dieren die overleven hebben soms maanden nodig om te herstellen. Daarnaast kunnen de dieren in het chronische stadium sterk vermageren en hun wol (compleet) verliezen. Ook spierverkortingen door verbindweefseling van genecrotiseerd (afgestorven, red. LH) spierweefsel kan optreden.
Drachtige ooien kunnen aborteren, ook kunnen lammeren worden geboren met hersenafwijkingen (hydranencephalie, vooral na infectie met door celkweek geadapteerde virussen). In enzoötische gebieden (gebieden waar blauwtong heerst, red LH) kunnen 2 beelden optreden. Soms kenmerkt het beeld zich door veel aborterende dieren. Soms treedt onder de lammeren waar de passieve immuniteit afneemt vermagering, zwakte en langzaam herstel op.
Update 3 oktober 2023 Het gevreesde scenario lijkt werkelijkheid te worden. Nu ook gevallen van blauwtong in Friesland, Noord-Oost polder, Brabant, kop van Overijssel, kop van Noord-Holland, rivierengebied. Aantal vastgestelde besmettingen is gestegen tot 578. Veel sterfte onder schapen, zo blijkt uit diverse mediaberichten.
Update 26 september 2023 Blauwtong doet zich nu ook voor in Noord-Holland en Overijssel, zo blijkt uit de bevestigde gevallen die door de NVWA worden bijgehouden. In het noorden van Gelderland zijn inmiddels acht gevallen van blauwtong bevestigd. Opmerkelijk is verder de verspreiding vanuit de oorspronkelijke haard in het noorden van de provincie Utrecht, richting Zuid-Holland.
Wat te doen bij blauwtong?
Ga bij een besmetting snel over tot het toedienen van pijnstillers en ontstekingsremmers. Belangrijk is ook dat de dieren voldoende vocht binnenkrijgen, eventueel via een infuus. Zieke dieren hebben tevens makkelijk verteerbaar (geweekt) voer nodig. Ga niet te lang door met de verzorging van doodzieke dieren. Soms is het beter ze te laten inslapen, niet voor jezelf, maar voor het dier. Overleg met je dierenarts. ''Ondervindt een dier ernstig ongerief of beperkingen vanwege pijn, uitdroging, verzuring, ernstig neurologische uitval, gevoelloosheid of bewusteloosheid en kunnen die niet op korte termijn verholpen worden en biedt behandeling geen uitzicht op herstel, dan is een snelle en pijnloze beëindiging van het leven de ultieme invulling van onze zorgplicht'', aldus de eerder dit jaar verschenen zienswijze ''Doden van zorgbehoevende dieren'' van de Raad voor Dierenaangelegenheden. Criteria zijn: niet zelfstandig kunnen voorzien in basislevensbehoeften (eten, drinken, ademhalen, ontlasten, mobiliteit); ernstig mentaal of fysiek lijden, onvoldoende mobiliteit; slechte of onzekere herstelprognose, geen verbetering binnen een redelijke termijn. ''In al deze situaties is het de plicht van de dierhouder om het leven van een dier zo snel en pijnloos mogelijk te (laten) beëindigen'', aldus de RDA.
Is besmetting met blauwtong te voorkomen?
Het blauwtongvirus verspreidt zich razendsnel. De kans op besmetting is bijzonder groot. Om die kans enigszins te verminderen, is kennis over de knut vereist. Knutten zijn vooral actief aan het einde van de dag/begin van de avond. Dat betekent dat opstallen van vee rond die tijd zinvol kan zijn, mits de stal goed geventileerd wordt. Een flinke wind door de stal jaagt de knutten weg. Vaak wordt geadviseerd de dieren voor de avondschemering naar binnen te halen. Hou ze dan binnen tot na de ochtendschemering, want de ervaring leert dat knutten ook 's morgens vroeg actief zijn. Verder helpt het dagelijks afvoeren van mest uit stallen ook tegen de komst en uitbreiding van knutten. Blijft de mest op het erf, dek deze dan af.
Knutten zijn het meest actief nabij de broedplaats. Ze ontwikkelen zich in allerlei habitats, zoals mest, mierennesten, rottend hout, plantensappen, meren, oeverzones, rivieren, temporaire wateren, boomholten, natte graslanden, laagveenwateren, brakke en zoute wateren en zoute bodem. Hun actieradius hangt af van de beschikbaarheid van gastheren, weersomstandigheden en soortgenoten. De gemiddelde verspreiding van de vrouwtjes van bloedzuigende knutten (Culicoides) varieert van 2 tot 15 km. De mannetjes leggen veel geringere afstanden af.
De activiteit van knutten is afhankelijk van verschillende factoren zoals temperatuur, lichtintensiteit, luchtvochtigheid, luchtdruk en windsnelheid. De grootste steekactiviteit treedt op in de maanden mei-juni, alhoewel steekactiviteit tot in november kan duren. Ook worden er in de winter incidenteel nog volwassen knutten aangetroffen. De soorten vliegen niet als de windsnelheid hoger dan 2,5 m/s is. Vaak zijn soorten pas boven de 14 tot 15 graden celcius actief. Maar het kan ook zo zijn dat knutten pas bij een temperatuur van 6 graden celcius weer in winterslaap gaan.
Update 22 september 2023 Tot dusver is op meer dan zeventig locaties blauwtong vastgesteld, overwegend bij schapenhouderijen, maar ook op zo'n 20 rundveebedrijven. Driehonderd verdenkingen zijn nog in onderzoek.
Update 15 september 2023 Het ministerie van LNV maakt bekend dat er 44 bevestigde gevallen van blauwtong zijn, 30 bij schapen en 14 bij runderen. De besmettingen hebben zich tot dusver voorgedaan in het noordelijk deel van de provincie Utrecht en in Hillegom, Wapenveld, Hulshorst , Almere, Zeewolde. De verwachting is dat er zich voor de winter in heel Nederland besmettingen zullen voordoen. Het knuttenseizoen loopt door tot eind oktober/begin november.
Aanvullende vervoersbeperkingen zullen volgens het ministerie de verspreiding van het virus niet afremmen. Daar wordt dan ook vanaf gezien. Ook blokkades van besmette bedrijven worden door het ministerie niet langer zinvol geacht. Bovendien zullen niet alle locaties met blauwtong worden bezocht door de NVWA voor het afnemen van bloedmonsters. De NVWA zal zich meer gaan richten op het verloop van de blauwtong-epidemie.
Voor blauwtong geldt een meldingsplicht. Dat wil zeggen: verdenkingen moeten worden doorgegeven aan de NVWA. Houders van schapen en runderen die vermoeden dat hun dieren besmet zijn met blauwtong, kunnen contact opnemen met de eigen dierenarts. Deze kan bloedmonsters insturen. De kosten van de visite zijn voor rekening van de dierhouder, evenals de kosten van bloedafname en het verzenden van bloedmonsters. Het bloedonderzoek op het lab wordt betaald uit het diergezondheidsfonds.
Update 14 september 2023 Het aantal besmettingen met blauwtong loopt op in de haard rond Hilversum. Daar zijn inmiddels een kleine dertig gevallen geteld. Ook meer oostelijk in de buurt van Baarn is blauwtong opgedoken, evenals in de omgeving van Almere en Zwolle.
11 september 2023 Flinke toename verwacht van aantal gevallen van blauwtong in Nederland.
De deskundigengroep dierziekten verwacht de komende tijd een flinke toename van het aantal besmettingen met blauwtong in Nederland. Deze zullen niet beperkt blijven tot schapen. Er zullen zich ook gevallen bij runderen voordoen.
Het ministerie van LNV heeft het rapport van de deskundigengroep openbaar gemaakt. Daarin staat: ''De situatie lijkt nu ongunstiger dan in 2006, toen was de besmetting in eerste instantie beperkt tot het zuiden van Nederland. Nu zijn de eerste besmettingen vastgesteld in het midden van het land. De virusoverdracht vindt primair plaats via knutten (maar ook eventueel iatrogeen via naaldcontact bij vaccinatie etc.). Deze kunnen zich met de wind makkelijk over grotere afstanden landinwaarts verspreiden. De hoeveelheid aanwezige knutten in het landschap zit nu op zijn piek, maar zal naar verwachting, afhankelijk van de temperatuur, tot begin november nog wel hoog blijven en vlakt daarna meestal snel af tot lage aantallen in december. Daarnaast zal verspreiding van de infectie plaatsvinden door transport van besmette dieren.''
Het beperken van diertransporten naar onbesmet gebied, of naar dierverzamelingen zoals tentoonstellingen of keuringen, zal de verspreiding van het virus vertragen, aldus de deskundigengroep. ''Dit is ook in 2006 waargenomen, toen de infectie zich betrekkelijk langzaam verplaatste van Zuid Nederland naar Noord Nederland.''
Het type blauwtong is inmiddels vastgesteld. Het blijkt te gaan om serotype 3. Het ministerie van LNV onderzoekt of er binnenkort vaccinatie mogelijk is. Er worden gesprekken gevoerd met farmaceuten.
Klik hier voor het kaartje met daarop de gevallen van blauwtong.
Redactie Levende Have
