Manegepaarden die niet meer bereden kunnen worden, een lam dat verstoten wordt door zijn moeder, een onvruchtbare geit, een konijn dat vanwege een zwakke gezondheid niet geschikt is voor de fokkerij - het zijn allemaal voorbeelden uit de praktijk van de dierhouderij die moeilijke beslissingen met zich meebrengen. Vaak gaat het dan over een eventuele voortijdige dood van het dier. De Raad voor Dieren Aangelegenheden heeft hierover op verzoek van de minister van LNV een advies uitgebracht: ''Doden van zorgbehoevende dieren''. Het is, aldus de RDA, ''een emotioneel en moreel beladen onderwerp en voor velen lastig bespreekbaar, waardoor verbeteringen worden belemmerd.''
Het advies gaat over bedrijfsmatig gehouden dieren. Daaronder verstaat de RDA niet alleen de dieren uit de commerciële veehouderij, maar ook dieren in dierentuinen, op kinderboerderijen en bij fokkers. In deze bedrijfsmatige houderij doen zich geregeld situaties voor waarin een dier voortijdig wordt gedood. Dan kan het gaan om een dier dat uitzichtloos lijdt, waaruit het via - wat de RDA noemt een ''nooddoding'' *) - verlost moet worden. Maar het kan ook gaan om dieren waaraan om andere redenen geen goed leven geboden kan worden. Dan kun je denken aan zwakke biggen op een varkensbedrijf, maar ook aan een agressieve hond in een asiel die niet geplaatst kan worden of een jonge giraffebul in een dierentuin die niet in de groep gehandhaafd kan worden, maar ook niet ergens anders heen kan. Het betreft vaak dieren die niet ondraaglijk lijden, maar die niet of niet langer geschikt zijn voor het doel waarvoor ze bestemd zijn – ook niet na behandeling en herstel.
Hoewel voor de eerste groep dieren (die uit hun lijden verlost moeten worden) wel nog het nodige te verbeteren valt - je zou kunnen voorkomen dat ze geboren worden, stelt de RDA, en als dat niet lukt moet er toch op z'n minst sprake zijn van een zorgvuldige beslissing en uitvoering - is het vooral de tweede groep dieren (ongeschikt voor de houderij) die extra aandacht verdient.
Voortijdig doden mag volgens de RDA nooit een oplossing zijn voor tekortkomingen op een bedrijf of in een houderijsysteem. Er zijn alternatieven. ''Voorkomen moet worden dat het voortijdig doden van dergelijke dieren een routine wordt. In die situaties zal moeten worden nagegaan of er achterliggende structurele oorzaken zijn en hoe deze zijn op te heffen. Er zijn dan bedrijfs- of systeemaanpassingen nodig om de noodzaak tot het voortijdig doden van dieren terug te dringen. De RDA vindt dat dit nadrukkelijk een plek moet krijgen in de besprekingen over het convenant Dierwaardige Veehouderij.''
Stimuleer zorgvuldige afweging, o.a. met beslisondersteuners. Doe meer aan preventie, door verbeteringen aan te brengen in de dierhouderij, adviseert de RDA.
*) De RDA kiest voor het begrip ''nooddoding'' omdat ''euthanasie'' niet van toepassing is op dieren. Bij euthanasie stemt degene die komt te overlijden in met deze handeling. Dieren kunnen die instemming niet geven. ''Het woord euthanasie ontleent zijn betekenis vooral aan de toepassing bij mensen en staat voor actieve levensbeëindiging op verzoek van de patiënt zelf (zie Van Dale 14e druk). Maar anders dan bij mensen, is er bij euthanasie van dieren geen enkele sprake van overwegingen van zelfbeschikking of van wilsbekwaamheid. De Raad pleit daarom voor een zorgvuldiger taalgebruik en stelt voor om bij dieren in plaats van euthanasie en naar analogie van noodslachting, de term ‘nooddoding’ te hanteren. Nood, omdat er onder dwang van de omstandigheden geen andere oplossing mogelijk is dan dieren uit hun lijden te verlossen.''
Redactie Levende Have
