Onderzoek levert geen bewijs voor het verband tussen de vele gevallen van Q-koorts bij mensen en de verspreiding van geitenmest afkomstig van bedrijven met Q-koorts.
Dat stelt Rene van den Brom in zijn proefschrift ''Veterinaire sapecten van de Q-koorts uitbraak in Nederland tussen 2005 en 2012''. Het gebied met de meeste Q-koorts patiënten kwam ten tijde van de uitbraak overeen met het gebied met de meeste besmettingsgevallen onder drachtige melkgeiten, aldus Van den Brom. ''Op het land verspreide geitenmest lijkt een ondergeschikte rol in de humane Q-koorts uitbraak te hebben gespeeld''.
Zijn proefschrift is een reconstructie van de grootste Q-koorts uitbraak ooit. Hij komt tot andere conclusies dan onderzoekers van Alterra, die in samenwerking met de GGD van Zuid-Limburg en de universiteit van Maastricht vorig jaar in het wetenschapelijke tijdschrift Plos One stelden dat het uitrijden van mest een belangrijke rol heeft gespeeld bij de verspreiding van Q-koorts. ''Het aantal zieken dat in de buurt van agrarische percelen met besmette mest werd aangetroffen was procentueel groter dan het aandeel zieken in de buurt van besmette geitenhouderijen. Ook was het aantal zieken rond percelen met besmette mest procentueel hoger dan rond percelen met niet-besmette mest, en waren er meer zieken rond besmette bedrijven met eigen grond, dan rond besmette bedrijven zonder eigen grond (die de mest naar elders af moeten voeren).''
Tempratuur mesthoop en compostering
Van den Brom heeft daar geen aanwijzingen voor gevonden. Het ontbreken van een correlatie wordt ondersteund door de temperatuurmetingen in een mesthoop gerelateerd aan de hitteresistentie van de bacterie C. burnetii die Q-koorts veroorzaakt. Hoewel C. burnetii DNA in geitenmest werd aangetoond, is het niet gelukt de bacterie te kweken uit monsters van geitenmest afkomstig uit de potstal en de mesthoop. De aanwezigheid van kleine aantallen bacteriën in de monsters kan hier de reden van zijn, of het feit dat er geen levende bacteriën in de geitenmestmonsters aanwezig waren. Zelfs wanneer er levende bacteriën in de geitenmest aanwezig zijn, is het aannemelijk dat door compostering het overgrote deel van de aanwezige bacteriën zou zijn gedood.
Grootte van bedrijven en afstand
Mensen raken voornamelijk besmet door inademing van de bacterie. De gemiddelde grootte van een geitenbedrijf was in 2008 negenhonderd melkgeiten. Dergelijke bedrijven kunnen grote hoeveelheden bacterieen uitstoten. Maar het risico op infectie hangt niet alleen samen met de grootte van een bedrijf, maar ook met de afstand. Mensen die op minder dan 2 kilometer van een melkgeitenbedrijf woonden, lopen een tot 30 procent hoger risico, dan mensen die op 5 km afstand wonen, aldus Van den Brom.
Redactie Levende Have
Dossier
