Welzijn dieren op gespannen voet met doden

Voorstanders van een diervriendelijke veehouderij komen moreel in de problemen als ze enerzijds het dierenwelzijn hoog in het vaandel hebben staan en anderzijds toch hun dieren doden. De ethicus Tatjana Visak schetst dit dilemma in haar proefschrift ''Killing happy animals. Explorations in utilitarian ethics'', waarop ze op 31 mei promoveert aaan de Universiteit van Utrecht.
 
Volgens Visak lijkt er een tegenstrijdigheid te zitten in het breed aanvaarde ideaal van diervriendelijke veehouderij. Aan de ene kant doen dieren er volgens dat ideaal moreel gezien toe, en moeten wij ons bekommeren om hun welzijn. Aan de andere kant mogen wij diezelfde dieren wel voor relatief onbenullige redenen, zoals een smaaksensatie of gemak, routinematig doden. Visak stelt daarom de vraag: is diervriendelijke veehouderij moreel aanvaardbaar?

Voorkomen van leed
Als het gaat om dierenwelzijn ligt de nadruk doorgaans op het voorkomen van leed. Echter, tast je het welzijn van een dier niet ook aan door het dier te doden, ook al zou dit pijnloos gebeuren? Je ontneemt het dier immers al het welzijn dat het anders gehad zou kunnen hebben, aldus Visak. Zij wil mensen die opkomen voor dieren uitdagen om erbij stil te staan in hoeverre je het welzijn van een dier aantast wanneer je het (pijnloos) doodt.

Utilisme
In haar proefschrift gaat ze nader in op het zogeheten utilisme. Volgens die zienswijze moet onnodig leed worden voorkomen, maar met het houden en doden van dieren als zodanig is niets mis. Bijvoorbeeld van deze denktrant is Peter Singer, de bekende utilist en dierethicus. Hij accepteert een versie van het utilisme die inhoudt dat een dier in principe pijnloos gedood mag worden. Als het gedode dier vervolgens vervangen wordt door een ander dier dat anders niet zou hebben bestaan en dat net zo veel welzijn ervaart als de toekomst van het gedode dier zou hebben bevat, dan tast het doden van het dier de totale hoeveelheid welzijn niet aan. En daar is het de utilist om te doen.

In dezelfde lijn van argumentatie wordt er gezegd, overigens niet alleen door utilisten, dat praktijken als de veehouderij zelfs goed zijn voor de dieren, mits de dieren een goed leven hebben. Anders zouden die dieren namelijk helemaal niet hebben bestaan, en een kort en gelukkig leven is beter voor het dier, zo de argumentatie, dan helemaal niet bestaan. Op deze argumentatie valt veel af te dingen, aldus Visak, óók binnen het utilisme.

Een alternatieve versie van het utilisme accepteert niet dat dieren vervangbaar zijn, en biedt dan ook geen rechtvaardiging voor praktijken als de zogenaamd diervriendelijke veehouderij.

(Redactie Levende Have/Bron Universiteit Utrecht)