Schapen, geiten, paarden, ezels, varkens, konijnen, koeien en kippen - ze vertonen rond de geboorte van hun jongen grote verschillen, maar één ding hebben ze gemeen: moedergedrag. Dat gedrag is geen instinct, maar wordt in zekere zin afgedwongen door pasgeboren jongen.
Het magazine Levende Have & Alles over kippen, waarvan het komend nummer in het teken staat van ''Nieuw leven'', gaat nader in op moedergedrag. Na jaren van onderzoek zijn wetenschappers het erover eens dat zorgen voor een jong het resultaat is van een heel complex aan gedragingen en neigingen. Dieren die voor het eerst moeder worden, vertonen doorgaans niet spontaan moedergedrag. Er is dus geen sprake van een soort oerdrift die vanzelf op gang komt. Sterker nog: onervaren moeders kunnen zelfs de neiging hebben het jong te mijden. Pas door enige tijd blootgesteld te worden aan een gezond jong dat appelleert aan haar moedergedrag zal de jonge, afstandelijke moeder toenadering zoeken. Wanneer het jong haar daar niet toe uitnodigt, kan het dus slecht met hem of haar aflopen.
Hormonen
Verschillende hormonen - en niet speciaal de hormonale veranderingen die tijdens de dracht optreden - spelen een rol bij de coördinatie van het proces dat bij de moeder na de geboorte van een jong op gang komt, maar dat geldt evenzeer voor zintuigen en activiteiten in de hersenen. Sterker nog: er zijn weinig delen van de hersenen en weinig hormonen die niet van invloed zijn op moedergedrag.
''Nu vaststaat dat de totstandkoming van moedergedrag gebaat is bij rust, past de nodige terughoudendheid van de mens bij de geboorte van nieuw leven. Het beste is de geboorte vanaf een afstand te volgen, eventueel met een verrekijker om toch zo goed mogelijk te kunnen zien wat er gebeurt. En met een klok in de hand. Want voor elke normale geboorte staat een bepaalde tijd. Duurt het langer, dan is er misschien toch iets mis en kan ingrijpen nodig zijn om het leven van moeder of jong te redden'', aldus Levende Have & Alles over kippen.
Naast het artikel over moedergedrag, staan in het komende nummer van Levende Have & Alles over kippen heel wat tips over wat wel en niet te doen bij de geboorte van kalveren, biggen, lammeren, veulens, kuikens en jongen van konijnen.
Redactie Levende Have
Comments
Bij pluimvee is goed ouderlijk zorggedrag ook erfelijk en niet alleen afhankelijk van het gedrag van de kuikens. Bij postduiven is de ouderlijke zorg veel beter dan bij doorgefokte sierduiven. Verondersteld wordt dat postduiven nog dicht verwant is aan de wilde voorouder, de rotsduif.
Ook bij kippen zijn er veel rassen en stammen waar het broedgedrag en het goed ouderlijk gedrag er al dan niet bewust uitgefokt is.
Ik fok Gelderse krielen en de kippen worden snel broeds. Heel bijzonder is het, dat niet alleen andere kippen tijdens de korte afwezigheid van een broedkip de eieren warm houden, maar dat ook de haan plaatsneemt op de eieren als de broedkip even gaat eten en drinken. Overigens wordt de broedkip door de haan het hok weer ingejaagd als ze naar zijn zin te lang van het nest is. Als ik meerdere nesten tegelijk heb, dan kruipen de kuikens net zo lief bij hun moeder als bij hun tantes onder de veren.
Dat andere kippen op de eieren kruipen is niet zo ongewoon want het zien van een stel eieren maakt sommige kippen al broeds. Het kan ook zijn dat die kippen graag een ei leggen in bestaande nesten. Lastig want de kuikens zullen dan op verschillende momenten uit het ei kruipen. De kloek weet dan niet of ze met de eerst uitgekomen kuikens moet meegaan of door moet broeden.
Met Gelderse krielen bedoel je waarschijnlijk de appenzeller spitskuifkriel want de Gelderse kriel is geen erkend ras.