Paula Polman (NBvH) over achterhaalde afschermadviezen en draaiboeken
‘Overheid verliest hobbydierhouder uit het oog’
door Arno Hendriks
Ruimingen bij particulieren ten tijde van de MKZ-crisis in 2001 waren aanleiding voor de oprichting van de Nederlandse Belangenvereniging van Hobbydierhouders (NBvH). De vereniging boekte de nodige successen. Zo is vaccineren nu beleid bij een uitbraak van MKZ. Maar de aandacht voor hobbydierhouders ebt weg en de overheid dreigt terug te vallen in oude patronen, waarschuwt voorzitter van de NBvH Paula Polman.
De aanpak van een milde uitbraak van vogelpest in maart in het Limburgse Kelpen Oler was voor Paula Polman reden tot zorg. Ze nam contact op met het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) omdat hobbydierhouders tegen de afspraken in was geadviseerd hun pluimvee af te schermen.
Het gaat toch maar om een advies en niet om een afschermplicht?
“Het gaat erom dat in het verleden al lang is aangetoond dat het afschermen van enkele hobbykippen niets bijdraagt aan het bestrijden van milde vogelpest. Daarom is ook afgesproken dat hobbydierhouders hun pluimvee niet hoeven af te schermen. Maar bij een uitbraak in Deurne in 2010 was er opeens toch een afschermplicht. Achteraf werd dit door het ministerie gezien als een vergissing. Toen was iedereen het erover eens dat het draaiboek voor de aanpak van vogelpest moet worden bijgewerkt, maar dat is nog steeds niet gebeurd. En nu is er dus uit het niets een afschermadvies. Het achterhaalde idee dat afschermen nuttig is, lijkt teruggekeerd en opeens heb je iets aan je buren uit te leggen als je je kippen niet afschermt. ”
Hoe reageerde het ministerie op uw vragen hierover?
“Ik kreeg een vaag antwoord op mijn mail, waarop ik om meer uitleg vroeg. Daarna hoorde ik niets meer, totdat Bleker eind maart een brief aan de Tweede Kamer schreef waarin hij de hobbydierhouders criminaliseerde. Hij legde uit dat er voor de hobbydierhouders ‘geen noodzaak’ was om dieren illegaal uit het gebied te krijgen omdat de hobbydieren niet geruimd werden, zoals de 45.000 kalkoenen op het besmette bedrijf. Ook stelde hij dat de hobbysector tevreden is met de genomen maatregelen.”
Waar haalt hij dat vandaan?
“In ieder geval niet van ons. We hebben ook gesproken met andere landelijke verenigingen en die zijn ook niet tevreden.’’ (Zie het kader voor een reactie van het ministerie)
Is dit een incident of gebeurt dit vaker?
“Het is ook al misgegaan bij het vaststellen van de Rendac-tarieven. In een overleg tussen de Rendac, het ministerie van EL&I en de vertegenwoordigers van de agrarische sector werden de vaste kosten voor het afhalen van kadavers enorm verhoogd, ten nadele van de kleinschalige houders. Dit hoorden wij pas achteraf. Een hobbydierhouder die zelden een kadaver moet laten afhalen is dan natuurlijk heel nadelig uit. We hebben alles via de Wet openbaarheid van bestuur op tafel gekregen en zijn toen naar de Nederlandse Mededingingsautoriteit gestapt, die uiteindelijk concludeerde dat de Rendac-tarieven niet zorgvuldig tot stand zijn gekomen. Vorig jaar is de verhoging dan ook aangepakt en op dit gebied hebben we voorlopig niets te vrezen. Het voornaamste probleem blijft dat draaiboeken voor MKZ, varkenspest en vogelpest niet worden bijgewerkt.”
Wat is daar het belang van?
“Er zijn afspraken gemaakt die nog steeds niet in de draaiboeken staan. Het niet invoeren van een afschermplicht bij milde vogelpest is daar een voorbeeld van. Voor hobbymatige varkenshouders is zelfs nog geen apart beleid bij varkenspest opgesteld. Dit soort zaken moet je juist regelen als er geen acute situatie is. Het ministerie en vooral ook de hobbydierhouders riskeren nu dat bij een uitbraak niet wordt gehandeld volgens de afspraken, maar volgens verouderde draaiboeken. Er is bij een crisis geen tijd om na te gaan wat er de afgelopen jaren ook al weer was afgesproken en dan kunnen fouten worden gemaakt die in het verleden ook al gemaakt zijn. Het is in het belang van het ministerie zelf om die draaiboeken bij te houden. Bleker insinueert wel dat hobbydierhouders sneller de wet overtreden, maar als je in een crisis een achterhaald draaiboek volgt, werk je juist in de hand dat mensen zich er niet aan houden en terecht.”
Valt te verklaren waarom er vanuit het ministerie minder interesse is voor de hobbydierhouders?
“Minister Cees Veerman heeft in 2003 de grote vogelpestcrisis meegemaakt en was verantwoordelijk voor de ruimingen, maar hij heeft ook contact gelegd en onderhouden met de hobbydierhouders. Er is in die tijd veel verbeterd. De ministers daarna hebben echter geen crises van die omvang meegemaakt, met uitzondering van de Q-koorts. Ze zien misschien minder de noodzaak in van het bijwerken van draaiboeken. Er zijn echter ook positieve punten. De Q-koorts is voor de hobbydierhouders goed aangepakt. In juni hebben we een overleg met het ministerie over blauwtong. Omdat Nederland nu officieel blauwtongvrij is, mag er niet worden gevaccineerd. Wij willen dat er een draaiboek komt, hoe te handelen als er in Nederland, of over de grens in Duitsland of België een uitbraak wordt geconstateerd. Dan willen wij snel kunnen vaccineren als het gaat om een virus, waarvoor vaccin beschikbaar is ”
Blijven alleen de draaiboeken achter of spelen er meer zaken?
“Een andere zorgelijke ontwikkeling is het doorslaan in dierenwelzijn. In de Wet dieren is opgenomen dat het verboden is dieren te houden, tenzij… Ik snap niet waarom dit zo negatief is geformuleerd, want het gaat tegen de menselijke natuur in. De mens houdt al dieren sinds hij is gestopt met jagen en verzamelen. Als dit inperken en opleggen van regels zo verder gaat, mogen we straks niet eens meer onze eigen landbouwhuisdieren slachten of laten slachten, terwijl het fokken van zeldzame rassen niet kan zonder het slachten en verkopen van de overtollige dieren. En welke haan is beter af? Een haan uit de bio-industrie of een haan die zijn hele leven bij iemand buiten heeft gelopen? Ook moeten we accepteren dat een beetje stress er soms bij hoort. Als je een kind een prik geeft, vindt hij dat ook niet leuk. Maar dat is geen reden om hem geen prik te geven.”
Reactie van het ministerie
Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie laat in een reactie weten dat na de vogelpestuitbraak in 2010 is afgesproken dat er geen afschermplicht meer wordt ingevoerd. “Daarom hebben wij aangenomen dat de hobbydierhouders tevreden zijn met alleen een afschermadvies”, zegt een woordvoerder. Polman beklaagde zich hierover bij het ministerie via een mail. Toch schreef staatssecretaris Bleker daarna aan de Kamer dat de hobbymatige vogelhouders tevreden zijn. De woordvoerder kan niet zeggen of de mail toen al bij Bleker bekend was.
Europa en boerderijdieren
Veel wetgeving die over boerderijdieren gaat, vindt zijn oorsprong in Brussel. Het is niet verwonderlijk dat de belangenbehartigers van hobbydierhouders daar ook een oogje in het zeil houden. “We hebben in Nederland een vrij unieke situatie, andere landen zijn een stuk minder ver als het gaat om een apart beleid voor hobbydierhouders”, legt Polman uit. “In Denemarken is er bijvoorbeeld geen gedifferentieerd beleid.”
De NBvH werkt samen met soortgelijke verenigingen in het buitenland. “We zijn nu vooral bezig ervoor te zorgen dat wat we in Nederland hebben bereikt, niet verloren gaat door nieuwe Europese regelgeving. Het werk dat we in Nederland hebben gedaan, kunnen we dus in Brussel overdoen.”
Dit alles gaat niet even gemakkelijk, door de huidige tijdgeest en doordat vacatures in het bestuur moeilijk te vervullen zijn. “We zijn onder meer hard op zoek naar een penningmeester.”
Dit artikel is verschenen in het magazine Levende Have, juni 2012
