door Tjalling Huisman
Zout is opgebouwd uit twee elementen: natrium en chloor. Beide voedingsstoffen vervullen een belangrijke rol bij het in stand houden van de vochtbalans in de weefsels. Daarnaast helpen zij de zuurgraad in bloed en andere lichaamsvloeistoffen op de juiste waarde te houden. Natrium is ook belangrijk voor de werking van het zenuwstelsel en het samentrekken van de spieren, terwijl chloor een hoofdbestanddeel is van het maagzuur.
Hoewel zout gewoon lijkt, is er bij graseters een risico op een tekort. Veel planten en dus ook gras bevatten lage zoutgehalten, zeker als het land niet dicht bij de kust ligt. Wanneer dan de behoefte vrij hoog is, zoals bij inspanningen of erg warm weer (zweten) of bij langdurige diarree, ontstaat er gauw een tekort. Om deze reden voegen producenten van brokjes meestal zout toe om de tekorten in het ruwvoer aan te vullen.Dat is voor veel hobbydierhouders natuurlijk niet een echte oplossing. Paarden, schapen, en geiten moeten onder hobby-omstandigheden een rantsoen krijgen met een laag aandeel krachtvoer. Bij voldoende aanbod van kwalitatief goed ruwvoer kan het zelfs vaak zonder. Veel planteneters voorkomen een eventueel zouttekort met behulp van natuurlijk gedrag. Omdat zout ook in de vrije natuur schaars is, hebben zij het vermogen ontwikkeld om bronnen van zout op te sporen. Bij een tekort aan zout gaan planteneters hier gericht naar op zoek. Een spectaculair voorbeeld hiervan is een kudde olifanten in een wildpark in Kenya, die regelmatig een grottenstelsel in trekt om het daar aanwezige zout van de rotswand op te likken. Maar dichter bij huis zijn er ook wel voorbeelden van dit zoutzoekgedrag. Zo merkten Zwitserse onderzoekers van gemsbokken dat deze dieren zeer gericht gebruik maakten van de likstenen die voor de in het gebied grazende schapen waren geplaatst door de boeren.Drinkwater
Likstenen zijn het antwoord op het risico van een zouttekort bij graasdieren. Omdat de dieren hun zoutopname heel goed kunnen reguleren is de zoutvoorziening dan gewaarborgd. Overeten aan zout komt nauwelijks voor en is alleen een risico als het dier al langdurig heeft geleden aan een zouttekort. Dit zou dan echter al veel eerder moeten zijn opgemerkt. Ook jonge, onervaren dieren kunnen wel eens meer opnemen dan nodig is, maar bij een voldoende drinkwatervoorziening geeft dat geen problemen. Ruime drinkwateropname compenseert een eventuele overmatige zoutopname.Het “zoutzoek”-mechanisme is overigens niet bij alle diersoorten aanwezig. Op basis van het voorgaande moet vooral niet het idee ontstaan dat dieren de voorziening van alle voedingsbestanddelen wel goed zullen regelen als je maar voldoende bronnen aanbiedt. Een goede voedingsstoffenbalans blijft de verantwoordelijkheid van de houder, de dieren kunnen het niet allemaal zelf uitzoeken.Veel zoutblokken die in de handel zijn, bevatten extra mineralen. Of dit altijd zinvol is, zal nog eens goed doorgerekend moeten worden. Toevoeging van vitaminen is weinig zinvol. Het is zeer de vraag of de vitaminen voldoende werkzaam zijn na een langdurige blootstelling aan weer en wind. Ook kruidenpreparaten worden wel toegevoegd. Als je er in gelooft en tevreden bent met het resultaat, moet je deze vooral blijven gebruiken. Er is echter geen wetenschappelijke basis voor de werkzaamheid. Het gaat bij zoutblokken vooral om de elementen natrium en chloor. Of deze stoffen nu zitten in handgemalen zeezout, zout uit de Apennijnen of zout uit Boekelo maakt voor de werkzaamheid niets uit. Let dus op kwaliteitsgaranties en prijs bij de aankoop van een zoutblok.
Tips
- Bij graasdieren (behalve in kustgebieden met zoute kwel) altijd een zoutblok beschikbaar stellen, de opname vindt plaats naar behoefte.
- Zorg voor een kwalitatief goede drinkwaterbron.
- Houd bij de introductie de opname goed in de gaten. Zodra er meer dan zo’n 10 gram zout per 100 kilo dier per dag wordt opgenomen is het goed om eens te kijken of er meer aan de hand kan zijn.
- Zout is erg wateroplosbaar. Bescherm een zoutblok dus tegen de invloed van regen.
- Kijk ook bij het aanvullende voedermiddel zout goed naar de kwaliteitsgaranties.
Verschenen in
