Sinds zeven jaar hebben wij kippen, voor het gezellig gekakel en de eieren. Enkele maanden na hun komst begon ons op te vallen dat zij zich voortdurend zaten te krabben. Ook gingen ze er sjofel uitzien, met doffe veren. Het bleek te komen door bloedluis. Kleine donkerrode mijten, die `s nachts op de kippen gaan zitten en hun bloed drinken. Ik leerde ze herkennen als bewegende zwarte puntjes die vooral in het donker actief zijn.
Vrij snel daarna vond ik bijna elke dag een dode kip in de ren of in het kippenhok. De kippen waren al flink verzwakt door bloedarmoede en huidaandoeningen, waarna een rondwarend virus ze waarschijnlijk de das omdeed. Na de dood van de laatste kip maakte ik het kippenhok van binnen grondig schoon met water en zeep. Hoopjes zwarte stof in de hoeken van het hok bleken te bestaan uit duizenden krioelende bloedluizen.
Een half jaar later, in het voorjaar, kwamen er nieuwe jonge kippetjes. Op de avond dat de ze waren gearriveerd ging ik met een zaklamp de binnenkant van het hok controleren. Overal zag ik bloedluis lopen. De kippen gingen gelijk in een noodhok, waarna de volgende ochtend het kippenhok van binnen grondig werd bespoten met insecticide. Het duurde bijna een week voor de stank van de insecticide enigszins was verdwenen en de kippen terug konden naar hun hok.
Constante strijd
Zo’n 99% van de bloedluis was verdelgd. De overlevenden zorgden echter razendsnel voor nieuwe bevolkingsgroei. Als oplossing ging ik twee keer per jaar de binnenkant van het kippenhok (en ongewild ook mijzelf) grondig bestrijken met witkalk. Hierbij werden vooral alle spleten en kieren gevuld, omdat daarin overdag de bloedluizen schuilen. Bovendien kwamen er wekelijks stukjes tabakssteel op de bodem van het hok en legnest. Een aantal keren nam ik bij een explosieve toename van de bloedluis de noodmaatregel van spuiten met insecticide, maar niet zo uitbundig als die eerste keer. Na een aantal uren mochten de kippen dan hun hok weer in. Deze voortdurende strijd ging zo jaren door.
Vertrek van alle bloedluis
Dit voorjaar begon de populatie bloedluizen opeens weer duizelingwekkend toe te nemen. Op een ochtend kreeg ik het idee een nieuw middel in de strijd te werpen, namelijk lavameel. Dit is heel fijn gemalen vulkanisch gesteente. Het wordt verkocht in zakken van 20 kilo en wordt voornamelijk gebruikt als biologische meststof. Het heeft de handige bijwerking dat het bij insecten in de tracheeën, de ademhalingsbuisjes, gaat zitten. Sinds een aantal jaren voegde ik regelmatig enkele kilo’s van dit poeder toe aan de zandkuil waarin onze kippen een stofbad nemen. Hoe zou het werken wanneer ik lavameel in het kippenhok zou strooien?
Zo gedacht, zo gedaan. Met ongelofelijk resultaat. Opeens waren alle bloedluizen vertrokken! Sinds de start van het gebruik van lavameel, nu vier maanden geleden, is er geen enkel spoor van bloedluis meer. Ook is heel duidelijk dat de kippen zich nu veel minder krabben. Bovendien zien ze er gezond uit, met een glanzend verenkleed.
Gebruik van lavameel
Wekelijks, bij het schoonmaken van het kippenhok, strooi ik wat lavameel losjes in alle hoeken, rond de voederbak en het legnest, op de zitstokken en op de bodem van het legnest. Het is opvallend dat het lavameel, omdat het zo fijnpoederig is, de neiging heeft in alle spleten en kieren te kruipen. Dit is niet bepaald fijn voor de bloedluis, die juist graag in die verborgen plekken zit. Bij het schoonmaken blijft een deel van het oude lavameel achter in hoeken en spleten van het hok, waardoor het in feite zuinig in het gebruik is.
Het wekelijks door mij verwijderde lavameel zit tussen het beukenstrooisel en kippenmest dat op de composthoop gaat. Aangezien lavameel gewoonlijk als meststof wordt verkocht, is het zelfs een verrijking van de composthoop. Lavameel heeft nog een voordeel: het kost zo'n €1,20 per kg en is dus aanzienlijk goedkoper dan bijvoorbeeld diatomeeënaarde.
Wel is mij duidelijk dat lavameel niet nat of vochtig mag worden. Want dan verdwijnt het fijnpoederige karakter. Zodra lavameel in contact komt met water wordt het een kleiige substantie. Nog altijd heel geschikt als meststof, maar niet als verjager van bloedluis.
Verder vraag ik mij af of lavameel bij grootschalig gebruik, zoals in de pluimveehouderij, schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Tenslotte is het fijnstof. Het dragen van een stofmasker lijkt mij dan raadzaam. Ook is het niet ondenkbaar dat lavameel schadelijk is voor kippen die nooit buiten komen en dan voortdurend deze stoffige substantie inademen.
Een toekomst zonder bloedluis
Op grond van mijn ervaringen denk ik dat lavameel bijzonder effectief is bij de bestrijding van bloedluis. Van alle middelen die ik in de afgelopen zeven jaar probeerde, is dit in feite het enige dat echt goed werkt. Onze kippen zijn er blij mee, de bloedluis niet.
Frans Timmerhuis, september 2021
