door Marc van der Sterren
Het aantal gedomesticeerde duivenrassen is bijna niet te schatten. De duivenwereld is zoveel rijker dan alleen de postduif. Wat niet wil zeggen dat deze vogel geen respect verdient, gezien de enorme afstanden die hij in wedstrijdverband weet te overbruggen. Maar echt uitblinken in diversiteit doen de duiven der duivenmelkers niet. Grijze duiven zijn het. Voor een kleurrijk palet aan duivenrassen moeten we de blik richten op de sierduiven. Op tentoonstellingen zijn ze op hun mooist te aanschouwen: kroppers, kleurduiven, meeuwduiven, helmduiven, krulduiven, pauwstaarten of nonduiven. Maar ook vliegduiven als tuimelaars. Een deskundige jury beoordeelt deze buitelende beestjes op het zo fraai en vaak mogelijk tuimelen boven de kooi. En dan zijn er de hoogvliegers, die niet alleen hoog moeten vliegen; een belangrijk competitie-element is dat ze zo lang mogelijk wegblijven. De kampioenen vliegen bij het ochtendgloren recht omhoog, tot ze uit het zicht verdwijnen. Pas wanneer de avond valt, komen ze omlaag. En tot op de dag van vandaag snoepen Haagse duivenliefhebbers nog steeds elkaars duiven af met lokduiven. Met hevig vleugelgeklapper lokt een doffer wijfjes van een ander mee. Voor enkele euro’s kan de eigenaar zijn duivinnen terugkrijgen.
Ot- en Sien-aanblik
Op het boerenerf of bij een dierenweitje vormt een koppeltje duiven beslist een verfraaiing. Wie een Ot- en Sien-aanblik nastreeft, maakt met een koppel duifjes in een til een mooie start. Veel werk is het niet. Een beetje voer verstrekken om de dieren aan het erf te binden. En zo nu en dan eens kijken of ze eitjes leggen.
Dat wil zeggen: wanneer je het goede ras uitkiest. Want niet elke duif is geschikt voor het boerenerf, waarschuwt Theo Werkhoven. Als voorzitter van Sierduivenclub Het Zuiden in Eindhoven mag hij zich gerust kenner noemen. Zelf houdt hij Meeuwduiven. Een duif die vooral gewaardeerd wordt om zijn jabot. Een respectabele pluk veertjes op de borst om hooghartig mee te pronken. Werkhoven spreekt over een ‘strikje’. De Meeuwduif is daarnaast ook fraai gemodelleerd en heeft bovenal een mooi karakter, benadrukt de duivenliefhebber. “Hij is rustig, aanhankelijk en komt uit je hand eten.”
Toch is een dergelijke sierduif niet geschikt voor elk boerderijtje of dierenweide. Zou hij zijn duiven los rond het huis laten vliegen, dan koos Werkhoven beslist een ander ras. Een die wat minder kieskeurig is. “Zo’n duif moet gewoon eten wat de pot schaft. En ze moeten de kat kunnen ontwijken. Een echte tentoonstellingsduif laat zich gewoon overhoop rijden door de auto van de buurman”, verklaart Werkhoven.
Een weinig veeleisende, maar vitale duif dus. Eentje die het gevaar ziet aankomen en genoegen neemt met een eenvoudige duiventil. En dan kom je terecht bij de kleurduiven, die vooral in Duitsland veelvuldig voorkomen. Dat zijn dieren met intense kleuren, met een diepe glans op de veren.
Volgens Werkhoven voldoen deze aan alle eisen, al zijn ze niet al te tam. Een echt makke vogel is het Pauwstaartje. Maar die heeft wel enigszins een beschutte omgeving nodig. Het is geen echte vlieger, hij zit graag op een tilletje. De Kapucijner is wat dat aangaat veel beter geschikt voor een dierenwei. Dit is van oudsher een echte boerderijduif.
Henri Dreesen in het Belgische Neerpelt kan daar over meepraten. De Kapucijner is volgens hem een van de meest tamme duiven. Hij heeft een bonte verzameling duiven op zijn hobbyboerderijtje, waar Engelse vechthanen vredig scharrelen tussen de Isegemse Koekoek, de New Hampshire en de Wyandotten. En de ‘groene-eierleggers’, zoals Dreesen de Araucana noemt.
Vrijheid, blijheid
Het meeste voer scharrelen de kippen op de akkers achter het huis bij elkaar. Net als de katten, die vanzelf zijn komen aanlopen. Natuurlijk krijgen ze wel wat te eten, maar niet teveel. “Ze moeten jagen”, zegt Henri. Op de muizen die het op het duivenvoer gemunt hebben. Want de muizen voeren met gif is er bij Dreesen niet bij.
Bij Dreesen is het ‘vrijheid, blijheid’. Maanduiven, Saksische Monniken en Pauwstaarten - alles vliegt los. Overdag zijn ze in geen velden of wegen te bekennen. Soms zitten er een paar op het dak. “Tegen de avond komen ze allemaal weer naar huis. Want ze weten dat ze te eten krijgen. Vanavond lopen ze weer over de stoep te flaneren. Vooral de Indische Pauwstaarten kunnen mooi paraderen”, zegt hij. Al valt er soms wel eentje af. “Pauwstaarten laten zich nogal makkelijk door een sperwer vangen”, legt Dreesen uit. Hij haalt zijn schouders op: jammer dan. “Dat is de natuur”, redeneert hij. “Dan moeten ze maar wegvliegen.”
Duivenhok
Of hij moet ze binnenhouden. Want een duivenhok heeft hij wel. Maar dat zit al boordevol tentoonstellingsduiven, zoals de mooiste Italiaanse Meeuwen en ook de makke Kapucijnen met hun witte kop die afsteekt tegen de deftige zwarte of bruine mantel met brede kraag. “Natuurlijk kunnen die losvliegen”, zegt Dreesen. “Kijk”, wijst hij. ‘’Daar zitten ze. Op het dak.”
De krulduiven houdt hij binnen. “Best gemakkelijke duiven, maar ze moeten droog zitten. Anders gaan de krullen eruit. En voor de keuring moet elke veer drie draaien hebben.” Hetzelfde geldt voor de middelsnavelige Weense Tuimelaars, die met hun voetbevedering niet al te snel zijn. Kortgesnavelde duiven vind je niet bij Dreesen. “Die moet je speciaal voer geven, want voor gewoon voer zijn hun bekjes te klein.” Voor de duiven van Dreesen luistert het niet zo nauw. Die krijgen allemaal hetzelfde gemengd graan, met hele erwten en maïskorrels.
Om een beetje orde in het duivenrijk aan te brengen, neemt Dreesen een boek ter hand, met daarin zo’n beetje alle duivenrassen. Een dik boek. Met Kroppers, Vormduiven, Kipduiven, Wratduiven en Meeuwduiven. De Helmduif en de Nonduif behoren tot de Hoogvliegers & Tuimelaars, wijst hij. Makkelijke duiven zijn bijvoorbeeld ook de structuurduiven, zoals de Krulduif, de Oud-Hollandse Kapucijn en de Pauwstaart. Of de kleurduiven, zoals de Maanduiven, de witstaarten en de sproetkoppen.
Keukentegeltjes
En zijn lievelingsduif? De Saksische Monnik. Ook een kleurduif. Zwart met witte banden. Een kleurduif die ook los rondvliegt en zich goed redt tussen de andere. “’s Avonds komen ze aan het raam zitten.” Dan is het feest bij huize Dreesen. Dan komen alle soorten duiven uit de buurt terug naar Neerpelt. Enkele tientallen strijken bij Dreesen neer op het terras, geplaveid met keukentegeltjes. Minstens een keer in de week schrobt hij het stoepje. “Dat hoort erbij”, lacht hij. “Je moet er wat voor over hebben.”
Duiven met bijzondere veren
De Oud-Hollandse Kapucijn is een bekende vertegenwoordiger van de structuurduivengroep, zo genoemd vanwege de bijzondere veerstructuur aan hals, kop, staart en op de vleugelschilden. De Kapucijn is een ideaal ras om mee te beginnen. Het is één van de oudste duivenrassen in ons land. Toch is hij nog niet zo lang erkend als sierduif. Pas in 1959 kreeg het ras na heftige discussies in de sierduivenfokkersbond de erkenning die het verdiende. Velen vonden het maar een duifje van het boerenerf en geen sierduif. Mede dankzij Henk Moezelaar, de grote voorvechter van de Oud-Hollandse Kapucijn, is deze duif nu zo populair. Naast de Kapucijn zitten in de structuurduivengroep de Pauwstaart en de Indiase Pauwstaart. Deze oude rassen, die wereldwijd zijn verspreid, kwamen rond 1600 voor het eerst vanuit Azië naar Europa. Verder bestaat de structuurduivengroep onder meer uit de Krulduif. Deze duif is waarschijnlijk in Hongarije ontstaan. Belangrijk kenmerk: de gekrulde veren, voornamelijk op de vleugelschilden. (Bron www.sierduif.nl)
Tip
Wilt u met duiven beginnen? Neem dan een paar jonge dieren en hou ze een tijdje in de til. Op die manier leren ze waar ze thuis horen. Het is het beste om in het begin niet meer dan één ras te nemen. Dit om teleurstellingen te voorkomen. Neem nooit te veel duiven. Probeer het eerst eens met één koppel. Nazaten heeft u snel genoeg.
