Zie onder voor update 12 juli 2023 en 27 september 2023
Landbouwminister Piet Adema wil met een verbod komen op het houde8n van productiedieren wanneer deze ''permanent'' niet kunnen voorzien in hun ''soortspecifieke gedragsbehoeften''. Daartoe wil hij artikel 2.2. van de Wet Dieren wijzigen. Wat die gedragsbehoeften zijn en wat er voor nodig is om daarin te kunnen voorzien, komt in een zogeheten algemene maatregel van bestuur te staan. Adema spreekt over een ''werkbaar alternatief'' voor het zogeheten amendement Vestering.
Als het parlement tijdig instemt met dit wijzigingsvoorstel, treedt dit - in plaats van het amendement Vestering - per 1 juli 2024 in werking, aldus Adema. Volgens de minister is de keuze aan de Tweede en Eerste Kamer. Mochten beide Kamers ervoor kiezen de door het kabinet voorgestelde wetswijziging niet (tijdig) aan te nemen, dan zal het amendement-Vestering in werking treden, ''ongeacht de onduidelijke juridische situatie die daarmee zal ontstaan'', schrijft Adema in een brief aan de Tweede Kamer. Dat hij met zijn voorstel een race tegen de klok voert, werd duidelijk in een debat over dieren in de veehouderij op 15 juni.
In het parlement lijken alleen de Partij voor de Dieren, de SP, GroenLinks/PvdA en D66 nog tegen te stribbelen. De laatste liet in een debat over dieren in de veehouderij bij monde van Tjeerd de Groot weten dat er in elk geval per 1 juli 2024 tevens een totaalverbod op alle ingrepen moet komen (die onder voor update d.d. 27 september 2023.
CDA en VVD volgen de minister in zijn aanpak. Die aanpak beoogt het convenant dierwaardige veehouderij waaraan op dit moment wordt gewerkt met vertegenwoordigers van de veehouderij, onderdeel te laten zijn van de wet- en regelgeving. Door deze werkwijze zullen niet alleen wetenschappelijke inzichten zwaar wegen bij de invulling en het juridisch regelen van een dierwaardige veehouderij, maar ook kwesties als haalbaarheid en betaalbaarheid. De veehouderij krijgt wat Adema betreft genoeg tijd voor de nodige aanpassingen aan houderijsystemen. Hij verwacht dat een dierwaardige veehouderij niet eerder dan in 2040 gerealiseerd zal zijn. Dit betekent dat het wijzigingsvoorstel, anders dan het amendement Vestering, gepaard zal gaan met zeer ruime overgangstermijnen.
Alleen productiedieren?
Mocht de ''aanpak Adema'' slagen, dan zal de toepassing van het beginsel dierwaardigheid zoals het er nu naar uitziet beperkt blijven tot het houden van productiedieren. Dat denkt hij te bereiken door aan artikel 2.2 van de Wet Dieren over het houden van dieren het volgende toe te voegen:
''Het is houders van dieren die bedrijfsmatig worden gehouden met het oog op de productie van dierlijke producten verboden om die dieren permanent de mogelijkheid te onthouden te voorzien in de voor de desbetreffende diersoort of diercategorie bij algemene maatregel van bestuur aangewezen gedragsbehoeften.''
Vooralsnog heeft de Wet Dieren betrekking op alle houders van dieren, dus ook de houders van gezelschapsdieren en hobbydieren: ''Het bij en krachtens deze wet gestelde over dieren is van toepassing op gehouden dieren, voor zover niet anders is bepaald'', zo luidt althans artikel 1.2 over de reikwijdte van de wet. Uitgelegd zal dus moeten worden waarom een verbodsbepaling alleen geldt voor productiedieren. In de toelichting op het wijzigingsvoorstel van Adema staat: ''Om te waarborgen dat dit verbod alleen voor de veehouderij geldt, is bepaald dat het gaat om dieren die met het oog op de productie van dierlijke producten bedrijfsmatig worden gehouden. Bij de uitwerking van het verbod zal bezien worden in hoeverre op te nemen gedragsbehoeften voor een of meer van die diersoorten of diercategorieën opgaan. Gedragsbehoeften hebben in ieder geval betrekking op sociaal gedrag, zelfverzorgend gedrag, foerageergedrag, territoriaal gedrag en voortplantingsgedrag. Ook is de keuzevrijheid van dieren hoe en wanneer zij in deze behoeften voorzien belangrijk. Beschikbare wetenschappelijke kennis over de gedragsbehoeften van de verschillende soorten landbouwhuisdieren zal de basis vormen van de nadere invulling van het verbod. Bij die invulling zal de wetenschap worden betrokken.''
Update 12 juli 2023
Het wijzigingsvoorstel van Adema, alternatief voor het amendement Vestering, leunt zwaar op de totstandkoming van een convenant dierwaardige veehouderij. Dat convenant, waarover maanden is overlegd met vertegenwoordigers van de vee-industrie, Caring Farmers, supermarkten en Dierenbescherming, staat echter op losse schroeven, nu het Landbouwakkoord is geklapt en het kabinet Rutte IV is gevallen. Dit verkleint de kans dat Adema er voor 1 juli 2024 in slaagt een wijzigingsvoorstel, inclusief bijbehorende Algemene Maatregelen van Bestuur, door de beide Kamers te krijgen. Dit betekent dat het amendement Vestering - waar de Koning inmiddels zijn handtekening onder heeft gezet - alsnog per die datum in werking treedt.
Derk Boswijk (lid van de Tweede Kamer voor het CDA) ziet het risico: ''Bij de behandeling van de wet werd een amendement van de Partij van de Dieren (PvdD) dankzij linkse partijen en JA21, BVNL, FvD en de PVV aan een meerderheid geholpen. Dit amendement riep op om ‘het natuurlijke gedrag van dieren centraal te stellen’. Wat dit precies inhoudt is onduidelijk en het risico om de invulling aan de rechter over te laten is levensgevaarlijk. Daarom hadden we in de coalitie afgesproken dat we doormiddel van een convenant samen met de sectorpartijen zouden zorgen voor een tekst die aansluit bij de boerenpraktijk en die opgenomen kan worden in de wet ter vervanging van dit amendement. Het gevaar bestaat dat ook dit proces nu stopt en de uiteindelijke tekst van de PvdD in de wet terechtkomt en het wachten is op activistische clubs die willekeurige rechtszaken zullen beginnen'', schrijft hij op 12 juli in een opinie-artikel op pluiveeweb.nl
Update 27 september 2023
De Tweede Kamer wil dat per 1 januari 2025 alle niet medisch noodzakelijke ingrepen bij dieren worden verboden. Een motie met die strekking van D66 is aangenomen.
Update 11 december 2023
De gesprekken tussen belangenorganisaties van de veehouderij, Caring Farmers, Dierenbescherming en retail hebben nog niet geleid tot het vastleggen van afspraken in een convenant dierwaardige veehouderij. Dat heeft te maken met de verschillende belangen van de deelnemers, de complexiteit die het oplossen van sommige knelpunten in het dierenwelzijn met zich meebrengt en de demissionaire status van het kabinet. Wel is er een zogeheten dierinhoudelijke toets opgeleverd door een team van wetenschappers. Deze toets maakt dierwaardigheid concreet voor diverse diercategorieën.
Redactie Levende Have
Eerdere berichten:
- Minister van Landbouw probeert vergaande wetswijziging ongedaan te maken
- Raad van State zet minister Adema aan het werk met de wet dieren
- Landbouwminister Adema manoeuvreert langs de randen van het staatsrecht
- Groot draagvlak voor manifest dierwaardige veehouderij
- Brede politieke steun voor amendement Vestering valt weg
- Wijziging Wet Dieren: huisvesting mag natuurlijk gedrag niet belemmeren
