Minstens vier jaar lang heeft er zich in het Groene Hart van Nederland een ongekende schapenhorror kunnen afspelen, veroorzaakt door een handelaar (man en vrouw, echtpaar) in afgekeurde dieren. Recent vrijgegeven WOO-documenten laten een aaneenschakeling van gruwelijke beelden zien van kadavers in de wei en in de sloot, slecht verzorgde schapen en volgepropte hokken.
De ernstige verwaarlozing heeft zo lang kunnen aanhouden, omdat de NVWA niet ingreep. Een reeks waarschuwingsbrieven, herstelbrieven, rapporten van bevindingen en processen verbaal tonen de onmacht van deze controlerende instantie. Pas in december 2022 komt er eindelijk een dierenarts van de NVWA aan te pas. Deze brengt een rapport uit met een niet mis te verstane opsomming van aanhoudende misstanden bij de schapenhouder. Eind januari 2023 wordt er een strafrechtelijke procedure tegen de schapenhouder in gang gezet. Drie hercontroles in maart en juni van 2023 hebben, zo blijkt uit de stukken, geen nieuwe misstanden aan het licht gebracht. Maar volgens berichten in de media zou er nog geen einde zijn gekomen aan de lijdensweg die de schapen bij deze handelaar te wachten staat.
NVWA langdurig doof voor alarmbellen
De bijna 700 pagina’s aan WOO-documenten vertellen het verhaal van vreselijk schapenleed. Het is niet te bevatten hoe iemand ondanks waarschuwingen zo slecht voor zijn dieren kan zorgen. Minstens zo onbegrijpelijk is het dat de NVWA na talrijke meldingen en talrijke inspecties langdurig doof blijft voor de vele alarmbellen die bijna aanhoudend rinkelen. Misschien komt het doordat de focus sterk ligt op de wijze waarop de schapenhouder omgaat met dode dieren. De kadavers worden niet volgens de regels verwerkt, constateert de NVWA bij herhaling. Sommige dieren hebben geen oormerk in, wordt eveneens gesignaleerd. Er is wel oog voor de toestand waarin de schapen verkeren, maar de vieze konten, vermagering, kreupelheid, verschijnselen van schurft en het gebrek aan voer - dat alles is kennelijk geen reden om in te grijpen. Slechts één keer (in 2019) wordt er gerept over een dwangsom vanwege ondeugdelijk hekwerk, waardoor schapen geregeld ontsnappen.
Toezichthouders sluiten vrijwel elk rapport af met: ‘’Een dier dat wordt gehouden in een veehouderijsysteem waar het welzijn afhangt van de frequente verzorging door de mens, wordt ten minste eenmaal per dag gecontroleerd, zoals bedoeld in artikel 2.4 lid 2 van het Besluit houders van dieren onder hoofdstuk 2.’’ Maar daar blijft het bij. Als in 2021 aan het licht komt dat er dat jaar al 170 schapen zijn doodgegaan - de schapenhouder heeft geregeld meer dan 800 dieren - signaleert de NVWA dat er sprake is van een hoog sterftepercentage en ook van het onthouden van de nodige zorg aan zieke dieren, maar het leidt ‘’slechts’’ tot een proces verbaal. Zelfs de vondst van een aantal schapen die meerdere dagen verstrikt zitten in bramenstruiken, doet de NVWA niet besluiten om tot zwaardere maatregelen over te gaan.
Dat gebeurt pas in januari 2023, nadat een dierenarts van de NVWA medio december 2022 een rapport schrijft over de erbarmelijke omstandigheden waaronder hij 53 zwaar ondervoede, zieke schapen had aangetroffen, alsmede acht kadavers. De dierenarts stelt vast dat hij te maken heeft met een dierhouder ‘’die niet over voldoende verantwoordelijkheid beschikt om zijn dieren optimaal te verzorgen.’’ En: ‘’de houder heeft de dieren de nodige verzorging onthouden.’’ De schapen moeten onmiddellijk worden overgebracht naar een stal. Inbeslagname vindt de dierenarts niet noodzakelijk. De schapen zijn in zijn ogen nog te redden. Maar de zaak wordt wel aanhangig gemaakt bij het functioneel parket in Rotterdam, onderdeel van het Openbaar Ministerie. Een strafrechtelijk onderzoek kan beginnen. Dat leidde uiteindelijk in april 2024 tot een houdverbod.
Een vergelijkbaar geval van langdurige verwaarlozing deed zich voor in Spakenburg, waar een boer met ruim honderd melkkoeien na twee eerdere voorwaardelijke straffen, zijn leven niet beterde. In april van dit jaar werden 128 koeien in beslag genomen. Bedrijven die ondanks herhaald opgelegde maatregelen niet in staat zijn de situatie te verbeteren, komen onder verscherpt toezicht te staan, aldus de NVWA. De boer kreeg eerder voorwaardelijke boetes opgelegd van €1500 en €7500. Dat heeft niet geholpen. Het Openbaar Ministerie heeft onlangs een geldboete van €20.000 (waarvan €10.000 voorwaardelijk) en een houdverbod van vijf jaar geëist. Op 14 december doet de rechter uitspraak.
Redactie Levende Have
