Van de drie voormagen die een herkauwer bezit, is de pens in omvang de grootste. In de pens zetten bacteriën koolhydraten om in vluchtige vetzuren. Deze vluchtige vetzuren passeren de penswand en leveren een bijdrage aan de energievoorziening van het dier. Pensbacteriën zijn tevens in staat om de koolhydraten uit plantcelwanden vrij te maken en zo ook deze energiebron te benutten.
De pens kan alleen maar goed functioneren wanneer de inhoud heel lichtzuur is. Door de constante productie van vluchtige vetzuren is het gevaar van verdere verzuring steeds aanwezig. Wordt de inhoud van de pens te zuur, dan sterven de bacteriën af. De verteringsprocessen komen stil te liggen en ook het herkauwen en de doorstroming van de pensinhoud stagneren. Wanneer deze situatie optreedt, is het dier al behoorlijk ziek. Als het langer aanhoudt, is de kans op sterfte aanzienlijk.
Een aantal mechanismen bij de voedselvertering gaat verzuring tegen. In de eerste plaats worden de gevormde vetzuren opgenomen door de penswand en afgevoerd in de bloedbaan. Het is hierbij wel belangrijk dat de vorming van deze vetzuren vrij geleidelijk plaatsvindt. Ook het kauwen en herkauwen speelt een belangrijke rol. Bij deze processen komen grote hoeveelheden speeksel vrij. Dit speeksel bevat stoffen, zogenaamde buffers, die verzuring tegengaan. Tenslotte draagt regelmatige doorstroming van de pensinhoud, veroorzaakt door samentrekkingen van de pens, bij aan het in stand houden van een gezond pensmilieu.
Voldoende structuurrijk materiaal is noodzakelijk voor het in stand houden van de mechanismen die verzuring voorkomen. Voedingsmiddelen waar lang op gekauwd en geherkauwd moet worden, stimuleren de speekselproductie. Ruwvoer met lange vezels vormt een vaste laag in de pens. Deze zorgt voor de prikkeling die pensbeweging en herkauwen stimuleert.Een hoog aandeel structuurrijk materiaal gaat meestal samen met een laag aandeel snel afbreekbare koolhydraten. Een grote portie gemakkelijk verteerbare koolhydraten, bijvoorbeeld uit brokken, wordt snel afgebroken. Dit leidt tot een piek in de vetzurenproductie die niet altijd goed opgevangen kan worden. Moeilijk verteerbare koolhydraten daarentegen, waar goed ruwvoer rijk aan is, worden geleidelijk afgebroken, waardoor er ook geleidelijk vetzuren vrijkomen. Hierdoor is er geen piekbelasting van vetzuren en zal de zuurgraad in de pens nauwelijks veranderen.
In het voorjaar ziet het lentegras er mooi, jong en groen uit, maar het heeft als voedermiddel wat negatieve eigenschappen die gezondheidsproblemen bij het vee kunnen veroorzaken, namelijk weinig structuur, weinig kalk en veel onbestendig eiwit. Door structuurrijk hooi bij te voeren wordt de penswerking op peil gehouden. Krijt (50 gram per koe per dag) houdt de hoeveelheid kalk op peil. Lentegras bevat vaak veel onbestendig eiwit of zelfs nog onbenut stikstof. Zorg dat de koeien in de pens verteerbare koolhydraten hebben, zodat ze deze eiwitbronnen kunnen benutten. Hiermee worden problemen zoals diarree, sloomheid en tegenvallende bevruchtingsresultaten voorkomen.(1)
Meer over voeding van runderen:
- Grazen en herkauwen
- Ruwvoer
- Likstenen
- Krachtvoer voor runderen
- Veekoek voor runderen
- Water voor runderen
- Vitaminen en mineralen voor runderen
- Voeding voor afkalvende koeien
Gerelateerde onderwerpen:
Terug naar:
(1) Gezonde Dieren Deventer
