Update: in 2022 is er in opdracht van het ministerie van LNV een proef gestart met drie vaccins, om te kijken of ze effectief genoeg zijn tegen het heersende H5N1-virus en verspreiding van virus voorkomen. De eerste resultaten worden begin 2023 verwacht. Ook is er een Europese verordening in de maak die handelsbelemmeringen moet wegnemen.
Bij elke uitbraak van vogelgriep vragen velen zich af: waarom wordt er niet gevaccineerd tegen vogelgriep? In het Tijdschrift voor Diergeneeskunde geven Jeroen Kortekaas en Riks Maas van Wageningen Bioveterinary Research antwoord op die vraag. Vaccineren is mogelijk, zeggen ze. Er zijn zogeheten geïnactiveerde vaccins voor het H7- en het H5-subtype. Deze vaccins zijn echter beperkt inzetbaar.
Met 97 miljoen kippen is noodvaccinatie onbegonnen werk
Kortekaas en Maas leggen uit hoe dat komt. Het heeft te maken met de enorme aantallen kippen die in Nederland commercieel worden gehouden (97 miljoen), waardoor noodvaccinatie bij een uitbraak onbegonnen werk is. Met het geïnactiveerde vaccin moet namelijk iedere kip afzonderlijk twee keer worden gevaccineerd. ''Dat is in korte tijd niet haalbaar'', aldus Kortekaas en Maas. Bovendien: als het vaccineren zo lang duurt, kan het virus zich sneller verspreiden dan de dieren bescherming opbouwen. Dat duurt 1 tot 2 weken.
En dan is er nog de vraag of de beschikbare vaccins wel bescherming bieden tegen het dan heersende type virus. ''Als het virus in het vaccin afwijkt van het uitbraakvirus, bestaat de kans dat het vaccin niet optimaal werkt. Dan worden enkel de klinische symptomen verminderd en niet de virusvermeerdering in de dieren, waardoor het virus ongemerkt in de populatie kan blijven spreiden en het lastig wordt een uitbraak tijdig te detecteren'', aldus de twee onderzoekers.
Iets kopen bij bol.com? Klik hier en steun met je aankoop Levende Have
Desondanks zou het volgens Maas en Kortekaas zinvol zijn de kippen in pluimvee-dichte gebieden in Nederland alvast te vaccineren als er een uitbraak in een ander Europees land is. Maar dat pluimveehouders terughoudend zijn met vaccinatie, weten ze. “Ze zijn bang dat ze de producten van hun gevaccineerde dieren niet meer kunnen exporteren.” De Nederlandse pluimvee-industrie is sterk afhankelijk van de export. Afnemers in Europese landen, waaronder ook Duitsland, willen de garantie dat de producten niet afkomstig zijn van gevaccineerde dieren. Ze vrezen dat er, ondanks vaccinatie, toch onopgemerkt virussen aanwezig zijn in geïmporteerde dieren of de producten.
Ontwikkeling nieuwe vaccins
Zo blijkt het antwoord op de vraag - waarom wordt er niet gevaccineerd tegen vogelgriep? - sterk afhankelijk van de commerciële belangen van de pluimvee-industrie in Nederland. Ook de hobbymatige houders kunnen daar niet omheen. De vaccinproducenten zullen niet voor een kleine groep houders een vaccin op de plank houden. Om voorraden op te bouwen is vraag nodig en moet het gaan om grote aantallen kippen.
Interview Joost van Herten (KNMvD) : ''Je moet ook kijken naar de concentratie van pluimveebedrijven''
Dierenarts Joost van Herten is in 2021 gepromoveerd op ethiek van zoönosen (Overwegingen voor een ethiek van One Health). Op Resource-online stelt hij vast dat handelsbelangen voorgaan op dierenwelzijn. Dat is volgens hem in strijd met de One Health-gedachte. ‘In dit beleid willen we de gezondheid van mens, dier en milieu in samenhang bevorderen’, zegt Van Herten. ‘Maar in de praktijk zie je vaak botsende belangen tussen mens en dier, waarbij de mens wint.'' Vaccinatie is volgens Van Herten beter dan ruimen. ''Een vaccin beschermt het dier en voorkomt dat het virus muteert naar een variant die de mens ziek maakt. Zo vaccineren we bijvoorbeeld ook tegen andere zoönosen, zoals Q-koorts of hondsdolheid.''
Maar vaccinatie is niet voldoende, vervolgt Van Herten. ‘In de One Health-aanpak moeten we ook de oorzaken van pandemieën wegnemen. Daarbij spelen onze voedselsystemen en hun invloed op klimaatverandering en afname van biodiversiteit een rol. Als we de gezondheid willen bevorderen, moeten we de veerkracht van zowel mensen, dieren als ecosystemen versterken. Je moet dan ook kijken naar de concentratie van pluimveebedrijven. De gezondheid van de leefomgeving vormt de basis van One Health.’
Redactie Levende Have/Bron: Tijdschrift voor diergeneeskunde ''Nieuwe vogelgriepvaccins in opkomst''/Resource-online
Lees meer:
- Proef moet einde maken aan patstelling vaccinatie vogelgriep
- Hobbypluimvee moet nog even wachten op vaccin
- Kamer ontevreden over getreuzel met vaccinatie vogelgriep
- Staat de export van pluimvee de vaccinatie van hobbypluimvee in de weg?
- Vaccinatie pasgeboren kuikens tegen vogelgriep heeft weinig effect
