Bij de promotie van kringlooplandbouw wordt het varken vaak naar voren geschoven als ''ultiem kringloopdier''. Deze alleseters zouden een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van voedselverspilling. Dit wekt de suggestie dat varkens de troep van de mens wel even opruimen. Maar varkens zijn geen vuilnisbak.
Varkens scharrelden vroeger veelal rond in dorpen, waar ze voedselresten opruimden. Later werden ze vetgemest in hokken, waar ze zich te goed deden aan alles waar mensen geen trek meer in hadden. Nu nog bestaat 65% van het fabrieksmatig geproduceerde varkensvoer uit voedselrestanten. De restanten gaan tegenwoordig niet rechtstreeks naar het varken, maar worden bewerkt en verwerkt tot hapklare brokken. In die brokken zitten onder meer sojaschroot en sojaschillen, restanten van de productie van koolzaadolie, palmolieschroot, palmpitschilfers, gries, bietenpulp, kippenvet, melasse, stoomschillen, voorgebakken friet, brood, koekjes, friet, snoeprepen, aardappelpuree, aardappelkroketten, die de uiterste consumptiedatum hebben bereikt of zo afwijkend zijn van vorm en smaak, dat ze niet meer verkocht kunnen worden in de supermarkt.
Iets kopen bij bol.com? Klik hier en steun met je aankoop Levende Have
De bewerking van de voedselresten is noodzakelijk omdat er anders ziektekiemen in de varkensmaag terecht kunnen komen. Zo was de uitbraak van varkenspest in 1997 het gevolg van onverhitte restproducten uit bedrijfskeukens, die in Duitsland aan varkens waren gevoerd. Sindsdien geldt er een verbod op het voeren van deze zogeheten ''swill''. Keukenafval kan bovendien dierlijke eiwitten bevatten en die mogen niet aan dezelfde diersoorten worden gevoerd.
Brokken
In de huidige varkensfabrieken krijgen varkens een uitgebalanceerd dieet, gericht op groeisnelheid. Ook al zijn de varkensbrokken samengesteld uit allerhande overschot, de noodzakelijke vitaminen en mineralen zitten er wel in. Zo zijn er brokken voor biggen, zeugen en vleesvarkens. Dit varkensvoer is ook geschikt voor hobbyvarkens van enige omvang. Nadeel: ze bevatten veel makkelijk verteerbare koolhydraten. De meeste, wat grotere hobbyvarkens kunnen daar wel tegen, maar er zijn er ook die er dunne mest van krijgen. Daarom is er speciaal voer voor hobbyvarkens ontwikkeld, dat meer ruwe vezel bevat, een lager vetgehalte heeft en een lager eiwitgehalte dan het standaard varkensvoer. Hobbyvarkenshouders kunnen ook hun eigen mix maken van 'gewoon' varkensvoer, met daarnaast gerst (geen andere granen), aangevuld met bietenpulp en hooi.
Wat mag wel en wat mag niet?
Varkens zijn geen vuilnisbak, dus schuif niet alles wat van je eigen bord valt door naar deze dieren. Het voedsel dat wij gewend zijn om te eten, is voor varkens vaak te zout, te vet of te zoet. Helaas beweegt de huidige reclame voor het varken als kringloopdier veel mensen ertoe van alles maar over het hek van de varkenswei te gooien: oud brood, aardappelschillen, overrijpe meloenen en pompoenen, restanten spaghetti, het overschot aan appels en peren, wortelen en sla. Gelukkig vragen steeds meer houders van hobbyvarkens zich af wat hun kringloopdieren wel en niet mogen eten. Is een stukje slagroomtaart wel goed voor ze? En waarom mag loof van tomatenplanten niet, maar loof van wortel en snijbiet wel? En hoe zit het met fruit?
Hier geldt de stelregel: alles wat niet beschimmeld, niet te zout, niet te zoet en niet giftig is, kan aan het varken worden gegeven. Maar wel in (zeer) kleine hoeveelheden.
Wanneer dieren bijvoorbeeld veel fruit opnemen kan dit schadelijke gevolgen hebben. Helemaal geen fruit voeren is natuurlijk overdreven. Fruit is bijvoorbeeld prima om dieren te belonen of om een medicijn in te verstoppen. Noodzakelijk is het echter niet, hoewel reclame-uitingen bij sommige voerproducten dat wel suggereren. Geef dieren dus gerust fruit, maar slechts heel af en toe en erg weinig. En let erop dat de kwaliteit zo is dat je het zelf ook zou durven opeten.
Redactie Levende Have
Gerelateerde wiki's en artikelen:
