Dierenwelzijn is lange tijd getoetst aan de hand van de zogeheten vijf vrijheden van Brambell. Maar dat dieren vrij zijn van pijn, honger, dorst, ongemak ziekte en stress en dat ze hun natuurlijke (normale) gedrag kunnen vertonen, is niet meer voldoende. De Raad voor Dierenaangelegenheden breidt dierenwelzijn uit met ''positief emotionele toestand''.
In een advies aan demissionair landbouwminister Carola Schouten verwoordt de RDA in totaal zes leidende principes die ten grondslag liggen aan dierenwelzijn. Voorwaarden voor dieren om in een positief emotionele toestand te geraken zijn, aldus de RDA, dat hun intrinsieke waarde wordt erkend, cq hun integriteit wordt gerespecteerd (1), dat ze goed te eten en te drinken krijgen (2), in een veilige en comfortabele omgeving verblijven (3), gezond zijn (4) en natuurlijk gedrag kunnen vertonen (5). Een positieve emotionele toestand is het resultaat als aan deze voorwaarden wordt voldaan en wanneer het dier in staat wordt gesteld om te reageren op een veranderende sociale en fysieke omgeving (6). Dat laatste vormt een grote uitdaging voor de houders van dieren, naast het bieden van voldoende mogelijkheden aan dieren om essentiële natuurlijke gedragingen te vertonen en hun behoeften te vervullen: rusten, eten en drinken, mesten en urineren, zelfverzorging, exploratie, sociaal gedrag, thermoregulatie, veiligheid, gezondheid, beweging, reproductie, seksueel gedrag, nestbouwgedrag en maternaal gedrag. .
''Diergericht ontwerpen''
De RDA schuift het zogeheten ''diergericht ontwerpen'' naar voren. Deze methodiek is niet nieuw, aldus de RDA, maar wel nieuw is het onvoorwaardelijk voorop stellen van de zes leidende principes, ''inclusief en met name het principe van positieve emotionele toestand als resultante van de overige principes''.
De kracht van diergericht ontwerpen is volgens de RDA dat je het dier de ruimte geeft om dier te zijn. ''Dieren hebben (net als mensen) behoefte aan controleerbaarheid en voorspelbaarheid van hun omgeving en aan mogelijkheden om in de omgeving waarin ze worden gehouden te kiezen voor hetgeen zij ervaren als de beste keuze. Als je dieren een schuilstal aanbiedt, zullen ze daar bij slecht weer gebruik van maken om droog en warm te blijven. Je geeft de dieren de mogelijkheid om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Een complexe omgeving stelt het dier in staat om haar aanpassingsvermogen optimaal in te zetten en de omgeving zo te benutten dat deze het beste aansluit bij haar momentane specifieke wensen en behoeften. Dit geeft ook ruimte voor individuele verschillen.''
Meten van dierenwelzijn
Naast het ontwerpen van een dierwaardige houderij is het de vraag of bestaande houderijen zich door renovatie kunnen ontwikkelen tot plaatsen waar dieren een positief emotionele toestand kunnen bereiken. Het zou handig zijn als houders van dieren daarbij kunnen beschikken over een ''meetlat'' waarmee ze kunnen vaststellen of hun wijze van houden dierwaardig genoeg is.
Uit de zienswijze blijkt dat het moeilijk is het welzijn en in het bijzonder de emotionele toestand van dieren betrouwbaar te meten. Positief dierenwelzijn kan worden afgeleid uit het gedrag van dieren, maar dat zegt vaak niet alles.. ''Een andere mogelijkheid is om fysiologische indicatoren op te nemen die informatief zijn over ervaringen tijdens het hele leven van een dier. Zo is bekend dat een dier dat chronische stress ervaart ook hogere cortisol- of corticosteronniveaus heeft in haren, respectievelijk veren, maar ook veranderingen laat zien in de neurotransmitters dopamine en serotonine die een belangrijke rol spelen in het beloningssysteem van dieren. Daarmee zou je dus gedragsobservaties of de uitkomsten van een welzijnsmeetlat of mobiele applicatie om welzijn te beoordelen kunnen valideren'', aldus de RDA. Ook kunnen sensoren en camera's worden ingezet. ''Het denken over en de ontwikkeling van het gebruik van diergebonden parameters is volop gaande'', stelt de RDA vast..
Redactie Levende Have
