Op de wettelijke bescherming van dieren in Nederland valt van alles aan te merken. De in 2013 ingevoerde Wet Dieren erkent weliswaar de intrinsieke waarde van het dier, maar dat is vooralsnog een lege huls.
Dieren zijn voor het behartigen van hun belangen nog steeds afhankelijk van de welwillendheid van mensen. Als het erop aankomt, gaan menselijke belangen voor. Dan blijkt de erkenning van de intrinsieke waarde van het dier uitsluitend van toepassing op de staat: die moet bij het opstellen van wetten en regels daarmee rekening houden. In de praktijk mag de integriteit van het dier worden aangetast als dat ''redelijkerwijs'' noodzakelijk is.
Iets kopen bij bol.com? klik hier en steun met je aankoop Levende Have
Op dit moment loopt er een evaluatie van de Wet Dieren, maar met het huidige krachtenveld van een sterke intensieve veehouderij valt niet te verwachten dat er ingrijpende wijzigingen aan zitten te komen. Gevolg is dat Nederland hopeloos begint achter te lopen als het om de rechtspositie van dieren gaat. Politici en vertegenwoordigers van de veehouderij kloppen zichzelf geregeld op de borst omdat ons land koploper zou zijn op het gebied van dierenwelzijn. Wat die koppositie precies inhoudt, dat Nederland het welzijn van dieren - in tegenstelling tot andere landen - niet in de grondwet heeft opgenomen, wordt vaak verzwegen.
Staatsdoelstelling in de grondwet
Verscheidene Europese landen (Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk) hebben een bepaling in hun grondwet opgenomen die de zorg voor dieren tot een verantwoordelijkheid van de staat verklaart. De juriste Janneke Vink is onlangs gepromoveerd op de positie van dieren in onze rechtstaat. Zij pleit voor het opnemen van grondrechten van dieren in de grondwet. Zolang dat niet mogelijk is, dan moet toch op z'n minst dierenwelzijn als staatsdoelstelling in de grondwet worden opgenomen. Door dit grondwettelijk (in plaats van in een Wet Dieren) te regelen, krijgen dieren een status gelijkwaardig aan die van de mens. Het is dan minder makkelijk om de belangen van dieren te negeren of te ''overrulen''.
Er is volgens Vink op dit moment voor dieren geen enkele garantie dat hun belangen in overweging worden genomen door de overheid. De rechtsbescherming die zij hebben is ambigu en onzeker, stelt zij. Voor handhaving van dierenwelzijnsnormen zijn dieren volledig afhankelijk van tal van onzekere factoren, zoals budgettering en de bereidheid om op te treden. ''In een democratische rechtsstaat zou je verwachten dat de meest fundamentele belangen van individuen verzekerde bescherming genieten, maar de fundamentele belangen van niet-menselijke dieren staan permanent op de tocht.''
Animal Rights
In Nederland is Animal Rights al geruime tijd bezig om dierenrechten in de grondwet verankerd te krijgen. Dit omdat de overheid met een Wet Dieren niet bij machte blijkt misstanden te bestrijden en het welzijn van dieren te garanderen. De grondrechten van dieren kunnen worden opgenomen door artikel 1 van de Grondwet te wijzigen in: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, soort of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.” Het opnemen van dierenrechten in de grondwet versterkt de morele en juridische status van dieren in Nederland en zal een betere juridische basis bieden om dieren te vrijwaren voor mishandeling, misbruik, uitbuiting en onnodig lijden, aldus Animal Rights.
Redactie Levende Have
Het proefschrift van Janneke Vink ''The open society and its animals'' is te koop bij bol.com
In februari 2021 verzorgt Janneke Vink bij de Open Universiteit een cursus Dierenrecht.
Onlangs heeft ze het Belgische parlement geadviseerd over een wetsvoorstel voor dierenwelzijn in de grondwet. Zie bijlage
