De Nederlandse pluimveehouders willen dat kleinschalige houders van leghennen (< 250 kippen) zich aan dezelfde regels gaan houden als de grote bedrijven. Als argument wordt aangevoerd dat kleinschalige kippenhouders een risico vormen voor voedselveiligheid, (dier)ziekten en dierenwelzijn. Maar de grootste risico’s zitten bij de grote bedrijven zelf, zo blijkt uit een advies van bureau Risicobeoordeling & Onderzoek, een onafhankelijk onderdeel van de NVWA.
Genetica, huisvesting, management, gezondheid en transport veroorzaken diverse (ernstige) welzijnsrisico’s, aldus het ‘’Advies over risico’s in de eierketen’’ (2018). De welzijnsrisico’s kennen een fysieke component (zoals ziekten en borstbeenbreuken) en/of een mentale component (zoals stress door angst of frustratie).
De gezondheid van de kippen wordt vooral bedreigd binnen het toenemend aantal vrije-uitloopbedrijven. Deze bedrijven brengen extra risico’s met zich mee, zoals moeilijker te beheersen parasitaire infecties, predatie door roofvogels, het zogeheten troepen (sterfte door op een hoop kruipen van kippen) en aviaire influenza.
''Vooral hoog productieve hennen en hennen die vroeg en/of met onvoldoende lichaamsgewicht aan de leg komen hebben meer kans om gedurende de legperiode in een negatieve energiebalans te geraken, te vermageren en eventueel ook te sterven. Dit wordt ‘slijten’ of opbranden genoemd. Hennen die uitloop hebben, lopen meer risico om op te branden'', aldus het rapport.
Risico’s voor de voedselveiligheid en de daarmee gepaard gaande ziektelast worden volgens het bureau Risicobeoordeling & Onderzoek voornamelijk bepaald door Salmonella. Eieren en eiproducten zijn verantwoordelijk voor naar schatting 4 % van de mensen in Nederland die door het nuttigen van voedsel ziek zijn geworden.
‘’Communicatie-aanpak’’ voor de kleinschalige houders
Als enige risico’s voor de voedselveiligheid vanuit de kleinschalige houderij worden dioxine genoemd en de behandeling van bloedluis met middelen die voor honden en katten zijn bedoeld. Het bureau Risicobeoordeling & Onderzoek adviseert deze risico’s met een ‘’communicatie-aanpak’’ in te perken. In het advies wordt verder geen enkel risico gesignaleerd dat kippen van kleinschalige houders ziekten kunnen overbrengen. Er staan dan ook geen aanbevelingen in voor meer regelgeving voor deze groep.
Komt er iets bij een kippenbedrijf binnen, dan is het gelijk bingo
In het advies ontbreekt de basis voor het pleidooi dat de Nederlandse Vakbond van Pluimveehouders (NVP) onlangs heeft gehouden voor meer regelgeving voor de kleinschalige houders. Dat pleidooi komt des te vreemder over, wetende dat de circa 1000 legbedrijven elkaar op alle mogelijke manieren kunnen besmetten met vervelende ziektes. De opkomst van de uitloopbedrijven, nota bene gestimuleerd door de Dierenbescherming, is daar mede debet aan, maar ook de grote concentratie van miljoenen kippen in kleine delen van Nederland: de Gelderse Vallei en Noord-Limburg. De Nederlandse leghennenbedrijven zijn een broedplaats voor bacteriën en virussen. Vooral al dat gescharrel in eigen mest veroorzaakt een groot risico op verspreiding van ziektekiemen binnen een bedrijf. Komt er iets binnen, dan is het gelijk bingo. De Gezondheidsdienst voor Dieren hamert niet voor niets geregeld op een goede bedrijfshygiëne en het voorkomen van insleep via menselijk contact.
Superleggers
Wat ook niet in het advies naar voren komt, maar wat mogelijk wel een grote rol speelt bij al die bedreigingen van het welzijn en de gezondheid van leghennen is de enorme toename van de hoeveelheid eieren die ze moeten produceren. De fokkerij heeft er superleggers van gemaakt. Die leggen niet alleen vijf tot zes en soms zelfs zeven eieren per week, maar ze houden dat ook nog eens tachtig tot honderd weken vol. In 100 weken tijd meer dan 500 eieren per hen, zonder ruien, is het streven van het in Boxmeer gevestigd internationale fokbedrijf Hendrix Genetics. Deze superleggers zijn uiteraard kwetsbaar. Het selectief fokken op een maximale eierproductie gaat ten koste van het immuunsysteem. Het streven naar de aller efficiëntste kip heeft zijn prijs, weten ze ook bij Hendrix Genetics. Daar gaan ze nu op zoek naar mogelijkheden om te selecteren op natuurlijke antilichamen. ''Het is voor ons erg belangrijk om ervoor te zorgen dat dieren in balans zijn'’, zegt Johan van Arendonk, chief Innovation & Technology Officer, op resource.wur.nl.
Wellicht dat aan dit aspect in een volgend advies van het bureau Risicobeoordeling & Onderzoek aandacht wordt geschonken. Het bureau wil eens in de vier jaar de risico's van de pluimveesector onder de loep nemen.
Redactie Levende Have/Foto: wikimedia commons (De kip op de foto heeft een afgeknipte snavel. Dat is inmiddels verboden)
Eerdere berichten
