Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Fries Hollandse koe: diversiteit afgenomen, inteelt niet toegenomen

Ingediend door jinke op 01 april 2022 - 16:43
Fries Hollandse koe

De genetische diversiteit binnen de populatie Fries Hollandse koeien is de afgelopen zestig jaar afgenomen. Dankzij een speciaal fokbeleid is wel een hoog niveau van inteelt voorkomen. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Animals. 

De onderzoekers hebben het DNA getypeerd van 12 historische (geboren tussen 1961–1989) en van 12 recente Fries-Hollandse stieren (geboren tussen 2003–2015) . Ook hebben ze het DNA bepaald van 12 recent gebruikte Holsteins-Friesian stieren (geboren tussen 1998–2014).

Fries Hollandse koeien (FH) en Holstein Friesians (HF) zijn verre familie van elkaar.  De HF is uit de FH voortgekomen. Terwijl de Holstein Friesians in Amerika vooral zijn geselecteerd op melkproductie, ontwikkelden de Friese Hollanders zich tot dubbeldoel koeien (vlees en melk). Het onderzoek toont nu aan dat de twee rassen nog altijd een groot deel van de genetische diversiteit met elkaar delen, maar dat er wel genetische verschillen zijn. De zogeheten ''DNA- regio’s'' die duidelijk van elkaar verschillen, hebben een relatie met onder meer vruchtbaarheid en gewicht.

Iets kopen bij bol.com? Klik hier en steun met je aankoop Levende Have

In de ongeveer 5-10 generaties tussen de historische en de recente Fries-Hollandse koeien is de omvang van de populatie FH's (aantal volwassen koeien) aanzienlijk afgenomen: van 629.410 in 1970 tot 3153 in 2017. De Fries Hollandse koe staat nu te boek als ''risicovol''. Zoals verwacht mag worden is door de sterke krimp van het aantal dieren de genetische diversiteit afgenomen, maar de inteelt is niet toegenomen. Integendeel, de zogeheten ''Ho'' - een indicatie voor het gebrek aan inteelt - is zelfs toegenomen.

In de jaren negentig, toen het aantal Fries Hollandse koeien snel afnam, startte het DF-stamboek een strategie die fundamentfokkerij wordt genoemd om het verlies aan diversiteit tegen te gaan. In deze strategie is het ras verdeeld in verschillende fundamenten, elk bestaande uit een of enkele kuddes. Binnen elk fundament werden 4-5 eigen stieren ingezet, die rouleerden binnen groepen koeien, zodat inteelt minimaal drie generaties wordt uitgesteld. Stieren mochten niet tussen fundamenten worden uitgewisseld om hun genetische onderscheidend vermogen te vrijwaren. De strategie om inteelt uit te stellen lijkt te hebben gewerkt.

Gelukkig is de genetische diversiteit die niet meer in de levende populaties van het Fries-Hollandse ras aanwezig is, voor een deel in de genenbank van het Centrum voor Genetische Bronnen opgeslagen. ''Dit kan van grote waarde zijn voor de instandhouding van het Fries-Hollandse ras, met name wanneer de inteelttoename sterk dreigt toe te nemen. Ook kunnen de stieren in de genenbank worden ingezet om bepaalde eigenschappen terug te brengen in de populatie'', aldus de onderzoekers. Verder dient de huidige strategie met roulerende stieren binnen de fundamenten te worden gehandhaafd om de toename van inteelt te beperken.

Redactie Levende Have/Bron: Animals 2022, 12, 329

Zie ook:

Dossier

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier