Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Onthoornen van geiten

Onthoornde geiten

Mag elke geitenhouder zijn geiten zomaar laten onthoornen? Nee. De wet verbiedt lichamelijke ingrepen bij een dier waarbij een deel van het lichaam wordt verwijderd of beschadigd. Maar op deze algemene regel zijn uitzonderingen, beschreven in het Besluit diergeneeskundigen. Daarin staat als toegestane ingreep vermeld: ‘het onthoornen van geiten die worden gehouden met het oog op de melkproductie’.

Dit betekent dat geiten die als begrazer, gezelschapsdier, wol- of vleesleverancier worden gehouden, niet mogen worden onthoornd. Mensen met onthoornde dwerggeitjes, angorageiten, boerbokken en andere niet-melkgeiten zijn dus in overtreding. Voor melkgeiten ligt het iets ingewikkelder. Geldt de uitzondering voor geiten op melkgeitenbedrijven of om alle geiten die tot een melkras behoren? En moeten ze ook daadwerkelijk worden gemolken of niet? De wetgever heeft beoogd alleen een ingreep toe te staan voor geiten die gehouden worden voor de melkproductie. Hobbymatig gehouden geiten van melkrassen mogen dus niet worden onthoornd.

Wel is er weer een uitzondering gemaakt voor geiten op kinderboederijen. Die mogen per 1 januari 2015 worden onthoornd. Dit vanwege het risico op verwondingen bij jonge bezoekers. Geiten staan vaak in knuffelweides die voor publiek toegankelijk zijn. Maar er is nog steeds weerstand tegen deze ingreep, zelfs al gaat om het veiligheid van bezoekers. Zie bericht SP wil verbod op onhoornen geiten kinderboerderij 

Wel of niet gehoornd?
Tot zo’n 30 jaar geleden was ongehoorndheid voorwaarde voor stamboekopname en fokkerij van melkgeiten. Totdat bleek dat fokzuivere ongehoornde dieren erg vaak kwenen (ongeslachtelijke nakomelingen) kregen, en ook nog eens een veel hoger percentage bokjes. Genetisch bleek er een verband te zijn. Vandaar dat nu vrijwel alleen met gehoornde bokken wordt gefokt. De meeste melkgeitenhouders houden alleen nog steeds niet van hoorns. Daarom worden gehoornde melkgeiten vaak op jonge leeftijd onthoornd. In de biologische geitenhouderij is onthoornen taboe.

Bij een pasgeboren lam is te zien of het gehoornd of ongehoornd is. Ligt de huid los op de hoornknobbels, dan is het dier hoornloos. Kijk voor alle zekerheid dan even extra nauwkeurig of er geen sprake is van tweeslachtigheid.

De ingreep
Vroeger onthoornden geitenboeren zelf. Dat mag niet meer, althans niet zonder dierenarts erbij. Onthoornen mag alleen ‘op aanwijzing van een dierenarts, nadat deze een plaatselijke verdoving ten behoeve van deze ingreep heeft toegepast’. Een algehele verdoving mag ook. Het onthoornen moet plaatsvinden voordat de geiten één maand oud zijn, maar eerder is beter. In de eerste levensdagen ligt de hoornpit – de hoornaanleg – namelijk nog los, waardoor het verwijderen ervan betrekkelijk eenvoudig is. Er wordt eerst een stukje huid weggeknipt, waarna de huid om de hoornpit met een elektrische brander wordt weggeschroeid om de bloedtoevoer te blokkeren. De hoornpit wordt weggenomen en de wond wordt behandeld met blauwspray. In sommige gevallen krijgen de dieren een pijnstiller toegediend.

Voor- en nadelen
Het onthoornen van geiten heeft een aantal voordelen. Gehoornde geiten komen nogal eens vast te zitten in hekwerk, boomtakken of voerhekken. Als een volgroeide hoorn daarbij (deels) afbreekt, hebben geiten gelijk – doordat de hoorn hol is – een open schedel, met alle ellende van dien. Gehoornde geiten kunnen hun verzorgers, kleine kinderen en andere dieren op een hobbyboerenerf bedoeld of onbedoeld verwonden met hun hoorns. Maar het belangrijkste nadeel van hoorns is dat de geiten elkaar kunnen verwonden. Er wordt vaak gedacht dat dat alleen in de intensieve geitenhouderij gebeurt, maar dat is niet zo. Geiten zullen iedere dag opnieuw met kopstoten de dan geldende rangorde willen bepalen. Tussen gehoornde dieren is dat vrij onschuldig, net als tussen ongehoornde dieren. Maar tussen gehoornde en ongehoornde dieren is de strijd ongelijk en gevaarlijk.
Onthoornen heeft zeker ook nadelen. In de eerste plaats wordt het dier lichaamsdeel afgenomen, dat een natuurlijke functie heeft. Dit wordt ook wel aantasting van de integriteit van het dier gemoemd. Daarnaast kan er pijn tijdens en na de ingreep optreden. En er kunnen zich complicaties voordoen, bijvoorbeeld niet goed genezende wonden, infecties, hoornwoekeringen en zelfs hersenschade. Het is niet bekend hoe vaak het misgaat.

Alternatieven
Zijn er alternatieven voor het onthoornen van geiten? Die zijn er zeker. Door geiten aan te schaffen waarvan de vrouwelijke dieren geen of vrijwel nooit hoorns dragen (zoals de Nubische geit) vervalt de noodzaak om te onthoornen. Wat de kinderboerderijen betreft zouden deze dieren gehouden kunnen worden op plaatsen waar veel contact met publiek mogelijk is.  De geiten met hoorns zouden dan op enige afstand van het publiek gehouden kunnen worden. Dit betekent dat dwerggeiten niet in de ''knuffelweide'' mogen komen. Dwerggeiten zijn namelijk altijd gehoornd. Hetzelfde geldt voor landgeiten; wel kijken, niet aaien.
Fokken op hoornoosheid is lastig. Gebleken is dat het gen dat hoornloosheid veroorzaakt, gekoppeld is aan het zogeeten ''intersexgen''. Dit betekent dat er al gauw tweeslachtige nakomelingen ontstaan.Interseksualiteit komt bij geiten vrij veel voor ten opzichte van andere diersoorten. Verschillende rassen zijn hier nog extra gevoelig voor, dit zijn voornamelijk melkgeitrassen zoals de Saanen, Alpine en de Toggenburger. 

Gerelateerde onderwerpen:

Terug naar:

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier