De zwartblesschapen horen bij een groep schapen die een bepaald kleurpatroon vertegenwoordigen dat door erfelijkheidsonderzoekers “six point white” wordt genoemd. De hoofdkleur is zwartbruin en daarnaast heeft het schaap zes witte vlekken: op de kop, twee of vier benen en de staart. Deze aftekening is genetisch bepaald.
Lang is getwijfeld of de zwartbles wel tot een apart ras moest worden gerekend. De inventarisatie van zeldzame huisdierrassen, uitgevoerd door van W. van Helden en D. Minkema in 1978, spreekt over een ongehoornd schaap, dat wat de bouw betreft een positie inneemt tussen de Texelaar en het melkschaap. Het is wat minder zwaar gespierd dan de Texelaar, staat ook wat hoger op de benen en de vacht bestaat uit iets grovere wol.
Van Helden en Minkema wijzen erop dat de aftekening, die zo herkenbaar is voor de zwartbles, bij verschillende rassen voorkomt, waaronder bij de Schoonebeeker. Dit schaap zou een grote rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van het ras. Ondanks de wijdverbreide aftekening die dus niet specifiek is voor één enkel ras, pleitten Van Helden en Minkema voor een geregistreerde fokkerij. Vooral om een einde te maken aan de toen al heersende meningsverschillen tussen fokkers over het uiterlijk van de zwartbles.
Stamboek en fokkersgroep
Het eerste stamboek voor de zwartbles kwam er in 1985, het tweede tien jaar later, toen een aantal fokkers zich afsplitsten van het Nederlands Zwartbles Schapenstamboek en de Zwartbles Fokkersgroep vormden. Leden van de fokkersgroep streefden naar niet al te grote witte vlekken op kop en poten. Ook verschillen de fokkers van beide stamboeken van mening over de gewenste grootte van het zwartbles schaap. De fokkergroep streeft naar een compact type, niet te hoog en niet te smal.
Voor de NZS is de zwartbles vooral een schaap met een fiere houding: veel lengte en veel inhoud. In 2010 zijn er fusiebesprekingen gevoerd. Dat heeft niet geleid tot een innige samenwerking. Wel stapten leden van de Fokkersgroep over naar het NZS. De Fokkersgroep ging met 15 leden verder. In de achterliggende jaren is er altijd wel een goed contact geweest. Fokkers wisselen dieren uit; heel belangrijk bij een zeldzaam ras met een niet al te grote populatie.
In een rapport uit 2019, samengesteld door het Centrum voor Genetische Bronnen, staat: ''De populatie van zwartblesschapen ligt met een totaal van 1.445 vrouwelijke geregistreerde volwassen dieren onder de door de FAO gestelde norm van 3.000 en heeft hiermee een zeldzame status. Daarnaast is deze populatie onderverdeeld over twee verschillende stamboeken, ongeveer 80% van de zwartblessen staan ingeschreven bij het Nederlands Zwartbles Schapenstanboek (NZS) en 20% van alle dieren staan in het stamboek van de zwartbles fokkersgroep (FG).
''Er is momenteel sprake van enige uitwisseling van fokdieren tussen de twee stamboeken. De afgelopen periode hield dit in dat ongeveer 95% van de NZS dieren geboren werden uit ouderdieren van dezelfde NZS populatie en ongeveer 5% van NZS dieren afkomstig waren uit ouderdieren van het FG stamboek. Andersom heeft ongeveer 35% van de dieren in het FG stamboek, ouderdieren uit de NZS populatie en blijft ongeveer 65% van de FG dieren binnen dit stamboek. Op basis van de resultaten van de simulaties is het advies om minimaal de huidige uitwisseling tussen de stamboeken in stand te houden.
Tienduizend schapen in Engeland
Lang niet alle zwartblesschapen staan ingeschreven in het stamboek. Buiten het stamboek bevinden zich nog circa tien keer zoveel zwartblessen. Er is sperma ingevroren in de genenbank van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland. Daarnaast is er in België een actieve groep fokkers met een eigen stamboek – Nederlandse en Belgische zwartblesinspecteurs treffen elkaar jaarlijks op een gezamenlijke ‘’inspecteursdag’’ - en in Engeland is er een stamboek met ruim zeshonderd leden en zo’n tienduizend schapen. Dan zijn er nog veel rammen in Luxemburg, Italië, Duitsland, Zwitserland, en Tsjechië. Allemaal mensen die actief met de Zwartbles bezig zijn.
Eigenschappen van de Zwartbles
De zwartbles is een sterk en vruchtbaar schaap, dat gemakkelijk aflammert – een worp van twee tot drie lammeren is normaal - een goede melkproductie heeft en bekend staat om een goede slachtkwaliteit. De ooien beschikken over prima moedereigenschappen. Verder is de zwartbles een hanteerbaar schaap. Een ook een opvallende, trotse verschijning in de wei. Liefhebbers noemen de zwartbles wel eens ‘’het Friese paard’’ onder de schapen
Terug naar:
