Eczema solare (zonnebrand, springvuur, mummificatie van de witte huid, fotodermatitis of dermatitis solare) is een aantasting van meestal schaars behaarde, niet gepigmenteerde huid. Onder invloed van licht worden vrije radicalen gevormd die de huidcellen beschadigen. De huid sterft na twee tot drie weken af.
Oorzaken
Er zijn drie vormen van fotosensibiliteit, al naar gelang de oorzaken:
1. De primaire vorm, wanneer planten worden gegeten die een fotodynamisch agens bevatten, de zogenaamde fototoxische planten (boekweit, St. Janskruid en rode klaver). Fototoxiciteit (of fotoreactiviteit) is een eigenschap van bepaalde stoffen, waarbij onder invloed van licht, meestal zonlicht, een reactie optreedt die de huid aantast.
2. De hepatogene (= afkomstig van/uit de lever, of iets dat in verband staat met de lever) vorm. Door een leveraandoening komt er teveel phylloerythrine in het bloed. Die stof wordt gevormd bij de afbraak van chlorofyl (de groene bladkleurstof van planten) door de micro-organismen in de voormagen en wordt vervolgens opgenomen door de darmwand. Normaal wordt deze stof met de gal uitgescheiden, maar door een leverstoornis (bijvoorbeeld door Leverbot bij runderen
, de opname van leverbeschadigende stoffen in bepaalde planten of door chemicalien) of een gestoorde afvoer van de gal komt er teveel phylloerythrine in het bloed en dus ook in de huid.
3. De congenitale (= erfelijk, genetisch, familiair) vorm komt maar zelden voor en berust op een afwijking in de porfyrine-stofwisseling. Hierdoor komt er een overmaat aan afbraakprodukten in de circulatie, die weer als fotodynisch agens kunnen gaan fungeren.
Symptomen
De niet-gepigmenteerde huid voelt warm aan, is rood, verdikt en pijnlijk. Na enkele dagen worden deze veranderingen nog duidelijker en na 2-3 weken gaat de aangetaste huid afsterven (necrose). Bij de hepatogene vorm komen ook geelzucht, minder eetlust en vermagering voor. Heel zelden zijn hersenverschijnselen te zien. Dieren met de congenitale vorm blijven achter in groei en hun tanden en urine zijn roodbruin verkleurd.
Behandeling
Indien mogelijk is het van belang het fotodynamisch agens (bijvoorbeeld de 'toxische' plant) op te sporen en te verwijderen. Verander in ieder geval het rantsoen. Laxeren kan soms helpen om de oorzaak te elimineren, maar vaak komt die behandeling te laat.
Heeft het rund leverbot, behandel het dier daar dan tegen.
In de acute fase kan afspoelen met koud water verlichting geven. Wanneer grote delen van de huid zijn aangetast worden ontstekingsremmers en pijnstillers gegeven. Een enkele keer worden ook antibiotica gebruikt om secundaire bacteriële infecties te bestrijden.
Insmeren van de huidplekken met levertraanzalf is aan te raden.
Nachtweidegang
Een rund met springvuur mag naar buiten, maar pas na zonsondergang, als het volledig donker is. En natuurlijk weer opstallen voor het weer licht wordt. Licht met bepaalde golflengtes wordt wel door vensterglas doorgelaten: stal de koe dus ook binnen min of meer in het donker op.
Prognose
De eerste vorm (de primaire) heeft een gunstige prognose, wanneer de opname van de toxische plant teminste wordt vermeden en het rund de tijd krijgt om te genezen. De hepatogene vorm is ongunstiger, maar dat hangt af van de oorspronkelijke leveraandoening. Dieren met porfyrie genezen niet.(1)
(1) Eczema solare, www.dierenklinieklemmer.nl
Gerelateerde onderwerpen:
Terug naar:
