Tuberculose wordt veroorzaakt door een infectie met bacteriën van het Mycobacterium tuberculosis-complex. Hiertoe behoren onder andere M. tuberculosis, die tuberculose bij de mens veroorzaakt, maar ook M. bovis, die tuberculose bij het rund veroorzaakt, en die tevens kleine herkauwers en ook mensen kan infecteren.
Besmetting
Runderen die besmet worden met M. bovis hebben meestal verschijnselen van longontsteking. Ze raken besmet doordat zieke dieren bij het hoesten bacteriën naar buiten brengen, die zich verspreiden via onzichtbaar kleine druppeltjes. Ingeademde bacteriën komen in de long terecht vermenigvuldigen zich daar. Ze vormen, verspreid door de longen heen, kleine ontstekingshaardjes. Afhankelijk van de afweer van het dier kunnen de bacteriën zich echter ook naar andere organen in het lichaam verspreiden en naar de uier Door geïnfecteerde melk te drinken kunnen zogende kalveren besmet raken.
De belangrijkste besmettingsroute voor mensen en andere dieren dan het rund om besmet te raken met M. bovis, is via de melk. Echter, mensen die in nauw contact met runderen leven kunnen ook door het inademen van uitgehoeste bacteriën besmet raken. De verplichte pasteurisatie van melk samen met de bestrijding van tuberculose bij het rund heeft voor een drastische afname van tuberculose bij de mens gezorgd.
Overdracht van M. bovis tussen mensen wordt nauwelijks gezien, mogelijk omdat er bij het hoesten minder bacteriën buiten het lichaam worden verspreid dan bij tuberculose veroorzaakt door M. tuberculosis. Sporadisch kan door longziekte bij de mens een rund besmet raken.
Ziekteverschijnselen
Lichte infecties kunnen bij het dier zeer lang zonder symptomen blijven. Bij een zware infectie is reeds na enkele maanden een duidelijke lymfekliertuberculose zichtbaar in de vorm van vergrote keellymfeklieren en tonsillen (amandelen). Mogelijk gaat een besmet dier zelfs snurken. Ook kan er sprake zijn van gewichtsveries en een lichte verhoging van de lichaamstemperatuur.
Longtuberculose kan ontstaan door een infectie via de luchtwegen of door verspreiding vanuit een ander orgaan. De dieren kunnen hoesten, maar dit hoort men niet zo vaak en bovendien is het geen heftige hoest. Soms doet zich gasophoping voor in de pen). Dit wordt dan veroorzaakt door sterk vergrote lymfeklieren in de borstholte die op de slokdarm drukken, waardoor afvoer van gas uit de pens niet meer mogelijk is.
Naast tuberculose in de long, komen ook darm-, lever-, baarmoeder-, uier-, lymfeklier- en algemene tuberculose voor.
Preventie
De mogelijke blootstelling aan rundertuberculose in Nederland is minimaal, aangezien melk gepasteuriseerd wordt en de Nederlandse rundveestapel al tientallen jaren vrij verklaard is van tuberculose. Ook dieren die geïmporteerd worden naar Nederland, worden gecontroleerd op tuberculose. Toch treden af en toe kleine uitbraken op van rundertuberculose, de laatste in 2010. Ook in dierentuindieren wordt nog wel eens tuberculose vastgesteld, bijvoorbeeld in 2005 bij een onager (wilde ezel). (1) Wie koeien uit het buitenland haalt, doet er verstandig aan deze dieren in quarantaine te houden en ze na drie tot zes weken te laten testen op rundertbc. Vooral Ierland en Zuid-Engeland zijn risicogebieden. Maar ook Polen, Belgie en Duitsland doen zich soms gevallen voor, ook al zijn ze officieel vrij van rundertbc. Ongunstige uitslagen moeten worden gemeld bij de NVWA.
Terug naar:
(1) www.rivm.nl
