Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Kalkoenen

Kalkoenen

Kalkoenen zijn grote siervogels uit Noord- en Midden Amerika die in de 16e en 17e eeuw met Spaanse schepen naar Europa zijn overgebracht. Het vlees van de kalkoen bleek namelijk zeer geschikt voor consumptie.  Kalkoenen kunnen uitgroeien tot een hoogte van ruim een meter. Een volwassen kalkoen weegt al gauw tien kilo.

De kalkoen heeft een aantal ondersoorten en kent meer dan twintig verschillende rassen, waaronder de Duitse blauwe, de Ronquières en de Sologne. Kenmerkend voor de kalkoen zijn hun de kale kop en de keel- en neuslellen.

Net als andere pluimveesoorten zijn kalkoenen groepsdieren, de mannetjes leven meestal gescheiden van de vrouwtjes, hoewel een koppel van een haan met meerdere hennen zeker geschikt is. In een groep kalkoenen heerst een rangorde. Kalkoenen communiceren vooral door middel van geluiden. Het bekendste geluid is wel de roffelende kwakel die de mannetjes laten horen om hun territorium af te bakenen.

Huisvesting
Kalkoenen kunnen buiten worden gehouden op een afgerasterd terrein. Het hele jaar door zijn ze graag buiten. Ze kunnen goed tegen winterse omstandigheden. Op een te klein oppervlak gaan ze zich al gauw vervelen. Geef ze dus de ruimte en een terrein waar ze wat kunnen onderzoeken. Ze hebben een flink nachthok nodig, met zitstokken. Het nachthok moet goed geventileerd kunnen worden, zodat de kalkoenen over frisse lucht kunnen beschikken. Voorkom dat de dieren op de tocht komen te zitten. Net als kippen nemen kalkoenen graag een zandbad.

Voeding en water
Er is speciaal kalkoenvoer, meestal in korrelvorm. Dit is verkrijgbaar bij veevoederbedrijven en in de dierenspeciaalzaak. Kalkoenenvoer heeft een hoger eiwitgehalte dan standaard siervogelvoer. Voor jonge kalkoenen is er speciaal opfokvoer. Net als kippen hebben kalkoenen maagkiezel nodig. Brandnetels zijn ook goed voor ze, met als insecten, wormen kleine muizen, kikkers, bessen en vruchten. Ook pakken ze nog wel eens een kuiken van de kip. Het zijn grote vogels dus hebben ze veel water nodig. In de winter kan later op de dag nog wat extra graan worden gegeven. Rauw vlees compenseert het gebrek aan dierlijke eiwitten in de winter.

Hanteren
Hanen zijn in de regel niet agressief, maar kunnen wel dreigend en uitdagend gedrag vertonen. Geef de haan nooit een schop, want dat ervaart hij als een uitdaging tot een gevecht. Pak de haan zo nu en dan op door hem van achteren te benaderen en beide armen om hen heen te slaan. Til hem op, loop zo enige tijd met de haan rond en werp hem vervolgens van je af. De haan zal zeer onder de indruk zijn.

Ziekten
Aandoeningen bij kalkoenen zijn worminfecties, huidmaden en hartproblemen. Berucht is Blackhead of Zwartekoppenziekte . in de winter kunnen tenen, poten en lellen bevriezen als deze in aanraking komen met water.

Broedsheid en kuikens
Pas als een hen acht maanden is, begint ze eieren te leggen. Ze leggen ongeveer elke 3 tot 5 dagen een ei. Kalkoenen worden lang niet zo makkelijk broeds als kippen. Het is het beste om de hen zodra ze eieren gaat leggen, in contact te brengen met de haan. Geef ze de ruimte. En voorzie de hen van een dekje op de rug. Dit voorkomt beschadigingen tijdens de paring.
Kalkoenen zijn gewend op de grond een nest te maken. Bescherm het nest tegen indringers. Het kan zijn dat meerdere hennen tegelijkertijd op hetzelfde nest gaan zitten. Als de hen op de eieren blijft zitten, laat haar dan met rust, maar voorzie haar wel geregeld van watern en voedsel. Het broeden duurt 28 dagen. Als de eieren uitkomen, zorg er dan voor dat hen en kuikens een plek hebben waar het lekker warm is.  Op de eerste dag hebben ze een temperatuur van 35 graden nodig, Dat kan elke drie dagen met een graad worden verminderd, totdat de 21 graden is bereikt. Tot acht weken hebben de kuikens voer nodig met een hoog percentage eiwitten: 24 tot 28%. Als ze een week of zeven zijn, kunnen ze naar buiten.

Waar komt het woord kalkoen vandaan?
De Engelsen hebben het over ''turkey'', de Turken spreken over ''hindi'', de Duitsers noemen 'm ''Puter'' of ''Truthahn'', de Fransen ''dindon'', de Spanjaarden ''pavo'' of ''pava'', de Portugezen ''peru''. Dat in ons taalgebied deze bijzondere vogel ''kalkoen'' heet, lijkt het gevolg van een misvatting, maar is zeker geen toeval.
Een artikel over kerstkalkoenen in de NRC gaf aanleiding tot twee ingezonden brieven. Een van Jeroen van Rooijen, die de link legt met Calicoet (Calcutta, nu Kolkata) en een van India-expert en historicus Dirk Kolff. De laatste wijst erop dat niet Calcutta in Bengalen maar Calicut (nu Kozhikode) aan de Malabarkust van wat nu de deelstaat Kerala op de ZW-kust van India is, tot de naam kalkoen heeft geleid.

Katoenen stoffen: calico(t)s
Maar hoe komt het dat een vogel uit Amerika bij de naamgeving zo'n omweg heeft gemaakt? Kolff geeft een verklaring: vanuit de streek aan de Malabarkust rond Calicut - waar Vasco da Gama in 1498 voet aan wal zette - werden grote hoeveelheden kantoenen stoffen, bekend als calico(t)s, naar Portugal erscheept. Handelaren verspreidden deze katoentjes via de Iberische havens over Europa. Ze bleken een hit. De katoentjes kwamen hier aan in dezelfde tijd dat de eerste kalkoenen vanuit Amerika werden aangevoerd. 
''Dat de spectaculaire nieuwe vogel uit Amerika, die ons bereikte op dezelfde schepen die ook de kantoentjes brachten, de naam van dat verre Calicut kreeg, is te begrijpen'', aldus Kolff. ''Calico'' heeft wat de naam betreft dus dezelfde oorsprong als ''kalkoen''.

Kalkoenrassen:

Terug naar:

 

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier