Met z’n rare rode wratten op de neus en rond de ogen, z’n korte poten en grote voeten, mag de muskuseend zich zeker niet moeders mooiste noemen. Maar aantrekkelijk zijn ze wel, vanwege hun tamme, sympathieke karakter en de geringe eisen die ze stellen aan hun verzorging.
De Spaanse ontdekkingsreizigers die de muskuseenden in de zestiende eeuw vanuit Midden- en Zuid-Amerika mee naar Europa namen, wisten dat ze op de terugtocht geen honger hoefden te lijden. Ze hadden bovendien iets om mee thuis te komen: een makkelijk te houden, gedomesticeerd dier waar veel vlees aan zit.
De eenden die ze van Peru tot aan Mexico aantroffen, bleken bovendien bijzonder lekker te smaken, een culinaire delicatesse die nog altijd de wereld rond gaat onder de naam Barbarie eend.
De oorspronkelijke naam - in het Engels muskavyduck – verwijst niet naar Moskou, zoals wel eens wordt beweerd, maar naar de Miskito indianen in Nicaragua en Honduras, of naar de Muisca, een Colombiaanse indianenstam. In elk geval dienden de eenden in dat deel van de wereld al eeuwen geleden voor de voedselvoorziening en waren ze vooral ook in trek vanwege hun hoge vruchtbaarheid, waardoor ze zich snel konden vermeerderen, soms wel met drie nesten per jaar.
Particulieren die muskuseenden – ook wel Kaapse eenden genoemd - tegenwoordig vooral voor de hobby houden , kunnen het beamen. Deze eendensoort is niet alleen zeer vruchtbaar, de vrouwtjes zijn ook goede broeders. Hoewel er meldingen zijn van maar liefst dertig eieren per nest, broedt de eend meestal zo’n tien tot zestien eieren uit. Voordat de eend definitief op de eieren gaat zitten, warmt ze deze eerst voor. Daardoor komen de vruchtbeginselen vrijwel gelijktijdig tot leven. Vervolgens breekt de echte broedperiode aan, die 35 dagen in beslag neemt.
Hoewel ze geen paar voor het leven vormen, is de woerd wel nauw betrokken bij de broed en de opvoeding. Hij blijft in elk geval gedurende een aantal weken bij de moeder en haar kuikens, zoekt met ze naar voedsel en biedt bescherming. Door hun sterke broedlust worden muskuseenden ook wel gebruikt om de eieren van ander pluimvee, zoals ganzen, uit te broeden.
Zware woerden
Het mannetje is met z’n 4,5 tot 6,3 kilo twee keer zo groot als het vrouwtje (2,3 tot 3,2 kilo). Doordat het mannetje zo groot en zwaar is, leent de muskuseend zich niet voor een gezamenlijk optrekje met andere eendensoorten. De woerd zal namelijk wel proberen de andere eenden te bevruchten. Daarom kunnen ze maar beter gescheiden worden. Overigens zijn de nakomelingen van een muskuseend en een andere eendensoort niet in staat zich voort te planten.
De vrouwtjes kunnen uitstekend vliegen, beter dan de mannetjes. Kenmerkend zijn verder de wratten op de kop – bij de woerd meer dan bij de eend - de korte poten en grote voeten. Die voeten bestaan niet alleen uit een paar zwemvliezen, er zitten ook klauwtjes aan. Dankzij die klauwtjes kunnen ze hun toevlucht zoeken in een boom,. Muskuseenden gaan zelfs graag op stok.
Ze komen in veel kleuren voor. De zwart-witte muskuseenden zijn het meest bekend. Maar er bestaan ook bruine, groene, witte, bronzen en zelfs lavendelkleurige muskuseenden. Wat de verzorging betreft: deze dieren hebben veel ruimte nodig, een schuilgelegenheid en een platte bak met water. Op het menu van de muskuseenden staan gras, voedselresten, wormen, insecten, waaronder pissenbedden en mieren, amfibieën, vissen en reptielen. Is hun terrein groot genoeg, dan scharrelen ze zelf hun kostje bij elkaar en hebben ze nauwelijks bijvoeding nodig.
Aanpassingsvermogen
Opmerkelijk is verder nog het aanpassingsvermogen van deze eenden. Net als ganzen kunnen ze zich, als ze eenmaal zijn uitgebroken, met hulp van de mens uitstekend redden. Zo moest in Schoonhoven de Plagen Preventie Dienst eraan te pas komen om een groep muskuseenden die zich alsmaar uitbreidde, te vangen en te plaatsen bij particulieren en kinderboerderijen. Het werden er teveel. Buurtbewoners klaagden, hoewel er ook waren die de sympathieke eenden juist dagelijks wat lekkers toestopten. De dieren zagen er weldoorvoed uit en plantten zich stevig voort. Toch kan het ook ineens zijn afgelopen met muskuseenden die zich hebben genesteld in een woonwijk. Een populatie eenden in de gemeentelijke vijvers van een woonwijk in Noord-Bijerland werd getroffen door eendenpest. Deze zeer besmettelijke ziekte wordt veroorzaakt door een herpesvirus. Overbevolking van watervogels in vijvers zou mede de oorzaak zijn geweest van de uitbraak.
Strijd tussen de seksen bij de muskuseend
Mannelijke muskuseenden hebben grote moeite om vrouwtjes te bevruchten met hun lange penissen die zijn gevormd als een kurkentrekker. Dat hebben onderzoekers van de Universiteit van Yale aangetoond.
Ze lieten mannelijke muskuseenden ejaculeren in glazen buisjes die waren gevormd naar de vrouwelijke vagina. Al snel bleek dat de dieren er niet gemakkelijk in slaagden om hun penis in de buisjes te krijgen. Slechts bij een op de acht pogingen lukte het de mannetjeseenden om de kunstvagina’s te bevruchten. Aan de lengte van de penis – 20 centimeter – ligt het niet, maar wel aan de vorm en aan de vorm van het vrouwelijke geslachtsorgaan. Daar zit ook een draai in en die is tegenovergesteld aan de draai in de penis. Alleen als de vrouwtjes hun achterwerk op een bepaalde manier aanbieden, kunnen ze volgens de wetenschappers worden bevrucht.
De onderzoekers vermoeden dat de opmerkelijke geslachtsorganen van de vrouwelijke en mannelijke muskuseend het gevolg zijn van een evolutionaire strijd om seksuele macht. De mannetjes ontwikkelden een lange penis om gemakkelijk seks te kunnen forceren tegen de wil van het vrouwtje in. De vrouwtjes ontwikkelden in de loop van de evolutie een cloaca die alleen bevrucht kan worden wanneer ze meewerken aan de copulatie. Wanneer het mannetje erin slaagt het vrouwtje binnen te dringen, dan heeft hij slechts een derde van een seconde nodig om zijn hoogtepunt te bereiken. (1)
Bron: Levende Have, oktober 2012, Muskuseenden: sympthahiek karakter en groot aanpassingsvermogen
Terug naar:
