Coccidiose bij kippen wordt veroorzaakt door de darmparasiet Eimeria waarvan zo’n zeven soorten bekend zijn. De kip heeft diarree, bij een ernstig verloop kan zelfs sprake zijn van bloederige ontlasting. Bloedingen kunnen zo heftig zijn dat de kip eraan overlijdt. Bijverschijnselen zijn een ruig verenkleed, het laten hangen van de vleugels, matheid en een verminderde drink- en eetlust. De parasiet is gastheergebonden, dat wil zeggen dat hij niet overdraagbaar is op mensen of andere diersoorten. Bij sectie vertonen de aangetaste dieren ontstekingen aan de dunne of blinde darm.
(advertentie)
Kip zit bol en is lusteloos
Een typisch beeld dat als voorbode dient voor coccidiose is een minder alert dier in de koppel. Het dier zit af en toe 'bol', is wat lusteloos maar eet wel gewoon mee met de groep. Bij het rammelen met de voerbak of een onverwacht geluid worden ze weer actief, om na verloop van tijd weer in te dutten. Bij het in de hand nemen van het dier blijkt dat het minder goed in het vlees zit. De darmen kunnen wat zijn opgezet en aanraking van de buikwand kan pijnlijk zijn. Mestonderzoek van de zwakkere dieren kan vervolgens uitsluitsel bieden.
Vooral jonge kippen zijn vatbaar. Na een eerste infectie treedt er immuniteit op voor de coccidiosesoort waarmee de kip besmet is geweest. Coccidiose veroorzaakt door Eimeria tenella, E. necatrix en E. brunetti geeft ernstige ziekteverschijnselen: verlies aan eetlust, sloomheid, bolzitten en vaak ernstige, zelfs bloederige diarree. De gevolgen zijn zeer ernstig. De kip kan eraan dood gaan. De andere Eimeria-soorten van de kip geven mildere ziekteverschijnselen.
Coccidiose is geen zoönose en kan niet van kippen worden overgedragen op mensen.
Na een eerste infectie treedt er immuniteit op voor de coccidiosesoort waarmee de kip besmet is geweest.
Preventie
Een coccidiose-uitbraak komt vaak voor bij warm en vochtig weer. Daarom is de plaats van de waterbak van belang. Liefst buiten en binnen altijd op een verhoging met een gazen bodem, zodat de kippen niet bij het gemorste water kunnen. Hoe kleiner de huisvesting, hoe meer kans op deze parasiet. Intensief fokken en veel dieren in een beperkte ruimte brengen vrijwel automatisch coccidiose met zich mee. Ook stress kan de vatbaarheid voor coccidiose vergroten. Voeding is eveneens belangrijk. Een kip die goed voer krijgt, heeft een beter functionerend afweermechanisme. Zit de parasiet eenmaal in je hok, dan raak je hem moeilijk kwijt. Hygiëne en droog strooisel houden de infectiedruk laag. Verder kun je de weerstand van je dieren verhogen met goed voer en eventueel homeopathische middelen. Deze middelen nemen de parasiet niet weg, maar zorgen er in combinatie met goede voeding en hygiëne wel voor dat je kippen de parasieten beter aankunnen. Onderaan de wiki over voeding van kippen op deze website (klik op Kippen > Voeding van kippen) vind je een stalboekje met daarin veel informatie over alternatieve middelen.
Behandeling van coccidiose
Oocysten zijn resistent tegen de meeste ontsmettingsmiddelen. Dat is erg jammer, want is er eenmaal sprake van coccidiose dan raak je de ziekte moeilijk kwijt. Je zou zowel het binnenverblijf als de ren kunnen behandelen met ongebluste kalk (CaO). Door deze kalk nat te maken - is niet zonder gevaar, lees goed de gebruiksaanwijzing en breng de kippen tijdelijk elders onder - wordt het hok ontsmet. Hou er rekening mee dat ongebluste kalk erg agressief is en dat het niet in contact mag komen met de dieren. Gebluste kalk Ca(OH)2 is minder schadelijk, maar dat mag ook niet in contact komen met de dieren. CaCO3 landbouwkalk is de minst schadelijke variant. Gebruik van ammoniak is ook effectief, maar net als bij ongebuste kalk zijn er risico's aan verbonden. Hoge concentraties zijn giftig. Verder is hygiëne in de ren belangrijk. Maak het hok geregeld goed schoon en gebruik een stoomreiniger. Ook kan men de bovenlaag van de grond verwijderen en vervangen door een nieuwe laag.
Ter bestrijding van coccidiose zijn verschillende middelen in de handel. Ga voor advies te rade bij een deskundige dierenarts. De meeste pluimveedierenartsen hebben vooral kennis op het gebied van coccidiosebehandeling in de intensieve pluimveehouderij en gaan uit van een andere doelstelling. Voor hobbyisten is het niet van belang dat de kip snel weer in productie komt, maar juist dat het een gelijkmatige en dus relatief langzame groei doormaakt. Naast medicatie is vooral ook de voeding van belang. Eventuele tekorten in de voeding zijn met kunstmatige supplementen of met aangepaste natuurlijke producten weer op peil te brengen.
Vaccinatie en preventief behandelen tegen coccidiose
Vaccinatie tegen coccidiose is mogelijk. Uit het onderzoek is gebleken dat de coccidiose veroorzakende parasieten vaak resistent zijn tegen anticoccidiosemiddelen. Er is dan ook een toenemende vraag naar betere en andere bestrijdingsmethoden. Inenting met vaccins bestaande uit voor anti-coccidiosemiddelen gevoelige parasieten lijkt een goede mogelijkheid. Er zijn levende vaccins die verschillende soorten van de parasiet bevatten. Het is belangrijk dat alle dieren tegelijk worden ingeent. Het middel Baycox kan ook preventief worden ingezet. Het belangrijkste voordeel van Baycox is dat het de immuniteitsopbouw van hoenders tegen coccidiose niet nadelig beinvloedt.
Zie ook bijlage met artikel van Otto Boswinkel over coccidiose bij sierkippen.
Terug naar:
