Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Broedsheid

Broedse kip

Blijft een hennetje constant op het nest zitten en pikt ze naar degene die de eitjes onder haar wil weghalen, dan is ze waarschijnlijk broeds.
Wil je de hen laten broeden, plaats haar dan ‘s avonds voorzichtig op een nest met een aantal kalkeieren, waar ze op kan broeden. Gebruik niet meteen broedeieren als je wilt te testen of de hen wel goed broeds is. Soms stopt een hen al na 3 dagen. De broedeieren zijn in dat geval onbruikbaar. Laat de hen daarom eerst vier dagen op de kalkeieren zitten. Houdt ze dit vol, dan kunnen de broedeieren eronder. Doe dit ’s avonds of ‘s nachts. Leg minstens 10 eieren onder de kip. Dat kunnen eventueel eieren zijn van een ander ras. Markeer de eieren met potlood. Als er nog eieren bij worden gelegd, dan moet je die weghalen. 


(advertentie)

Anymal


Na zes tot zeven dagen kun je de eieren ''schouwen''. Met behulp van een schouwlamp kun je zien of de eieren bevrucht zijn. Of gebruik een zaklamp, zet daar een leeg wc rolletje op, ga in een hele donkere ruime staan en hou je eitje er boven. Dan kun je zien of er leven in het eitje zit. Je kunt in een later stadium, na dag 6 als het embryo begint te bewegen, de eieren ook in een bak met (lauwwarm) water leggen. Binnen een minuut gaan de bevruchte eieren ''dansen'' en blijven de onbevruchte eieren rustig drijven.

 

Broedperiode
De broedsheid duurt doorgaans zo’n drie weken, krielen doen er een dag korter over. Sommige hennen eten in die periode niet of nauwelijks. Het is dus normaal dat de hen tijdens het broeden wat magerder wordt. Het komt ook voor dat ze zich letterlijk doodbroeden. Wanneer dit gevaar dreigt, haal de hen dan twee keer per dag van de eieren, neem de eitjes weg en geef haar buiten het hok eten en drinken. Geef haar telkens zo'n twintig minuten niet de kans het nest op te gaan.

Bij kippen die broeds worden, maar op onbevruchte eieren zitten, kunnen de eieren worden vervangen door exemplaren die wel bevrucht zijn. Is de kip broeds en zijn de eieren bevrucht, hou dan rekening met het volgende: 

1. Probeer te voorkomen dat de andere hen op het nest gaat zitten. Je kunt dus de broedende hen het beste een afgeschermde plek geven. Daar in de buurt kun je ook het voer en het water zetten. Zet het zo neer dat ze wel even van het nest moet konen, zodat ze ook haar behoefte kan doen. Als ze er niet van eet, haal haar dan om de twee dagen even van het nest en laat haar wat eten en drinken.
2. Leg onder het nest een graszode die je enigszins vochtig heeft gemaakt. Dit voorkomt dat de eieren uitdrogen.
3. Haal tijdens de broedperiode eventueel eieren buiten de broedplek weg. De kip merkt het wanneer er geen leven meer in het ei zit en zal deze uit het nest duwen.
4. Plaats de water- en voerbak liefst niet te dicht bij het nest. De hen moet dan echt even van het nest af en kan tegelijkertijd haar behoefte doen.
5. Voer de hen gemengd graan.
6. Zijn de eieren ongeveer 18 dagen bebroed, maak ze dan een beetje vochtig met de plantenspuit. Dit is bevorderlijk voor het uitkomen van de eieren.
7. Rond de 20e dag hoort u gepiep. Een dag later komen de kuikens uit het ei. Bij krielen komen doorgaans al na 19 dagen de eieren uit.

Wat gebeurt er in het ei tijdens het broeden?
Dag 1 Kiemschijf vormt een plooi
Dag 2 Ontstaan van bloedcellen en bloedvaten
Dag 3 Hartslag en bloedvaten goed zichtbaar
Dag 4 Oog zichtbaar
Dag 5 Begin van ledematen zichtbaar
Dag 6 Begin van snavel; embryo begint te bewegen
Dag 8 Begin van veerfollikels
Dag 10 Eitand en nagels verschijnen
Dag 11 Zenuwstelsel zo ver ontwikkeld dat pijnperceptie mogelijk kan zijn
Dag 12 Eerste veertjes zichtbaar
Dag 14 Embryo draait met kop naar luchtkamer
Dag 17 Embryo helemaal bevederd
Dag 21 Uitkomen ei

Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn is het minder wenselijk om na het moment waarop de kuikens pijn ervaren (dus vanaf dag 11), eieren uit het broedproces te halen en te vernietigen.

Film: Van ei tot kuiken

Vitamine B
Voor een goed broedresultaat is het van belang extra aandacht aan het kippenvoer te schenken. Dood-in-de-dop vanaf de achttiende dag wordt vaak veroorzaakt door gebrek aan B-vitaminen in de broedeieren. Kuikens hebben niet genoeg kracht om uit het ei te komen en gaan vaak al dood als ze de luchtzak hebben aangepikt. Soms wordt de eischaal wel aangepikt, maar het kuiken is te zwak om uit het ei te komen.
Bij het gebruik van een broedmachine is extra vitamine B aan te bevelen. Deze vitamine wordt verbruikt in geval van stress. Omdat machinaal uitbroeden stressvoller is, is de vitamine sneller verbruikt.
Een eenvoudige manier om extra vitamine B te verstrekken is de kippen in de foktoom wat biergist te voeren. Biergist bestaat ook in tabletvorm; één tablet per dier per week is voldoende. Ook appelschillen bevatten veel vitamine B. Vitamine B bevordert niet alleen de kracht van kuikens in de dop, het is ook gunstig voor de vruchtbaarheid van hanen.

Kuikens
Scherm de ruimte waar de moederkip en de kuikens in zitten, goed af zodat er geen kuiken uit kan. Wanneer een kuiken niet meer bij de kloek kan, bestaat het gevaar dat het sterft aan onderkoeling. Zijn de kuikens ouder dan 2 weken, dan mogen ze even buiten lopen. De moederkip geeft dat vaak zelf aan dat het tijd is om naar buiten te gaan. Blijf wel altijd op de kuikens en kloek letten, maar geef ze zoveel mogelijk de ruimte om het gedrag te vertonen dat bij het grootbrengen van de kuikens hoort. De kloek gaat graag met haar kuikens op stap om ze te leren naar voedsel te zoeken, zichzelf te verzorgen, en ervaring op te laten doen in de groep. 

Het uitbroeden van eieren in een broedmachine heeft veel nadelen en is daarom niet aan te bevelen. Een van de grootste nadelen is dat de kuikens een moeder missen. 

Afwijkingen bij kuikens: spreidpootjes, rugliggers en sterrenkijkers

De oorzaak van spreidpootjes kan heel eenvoudig zijn: de kuikens hebben normaal uitziende pootjes, maar ze zijn op een te ruime en gladde ondergrond uitgekomen. Zet de kuikens zo gauw mogelijk op een ondergrond die houvast biedt en zorg voor water en voer waar ze bij kunnen.
De oorzaak van kan ook liggen in het zenuwstelsel. Door tekorten aan bepaalde voedingsstoffen of door bepaalde infecties die ook de hersenen/zenuwen aantasten, kan de coördinatie van de normale bewegingen gestoord zijn. Een voorbeeld is Vitamine E-gebrek bij de moederkloek. Dit kan ‘rugliggers’ veroorzaken bij de nakomelingen, maar die hebben dan niet echt spreidpoten en bovendien zien we dit pas vanaf twee weken leeftijd. Toediening van extra vitaminen/sporenelementen is dan aan te raden.
Andere infectieuze oorzaken van verlammingen of kreupelheid op jonge leeftijd zijn infecties zoals met Enterococcen- of Salmonellabacteriën of met het trilziektevirus. Het ziektebeeld ziet er dan wel anders uit: de uitval is te hoog en de kuikens zijn meestal ziek en vertonen zogenaamde ‘hersenverschijnselen’, dat wil zeggen verlammingen en draainekken (sterrenkijkers) in plaats van draaipoten.

Kippenhouders maken onderscheid tussen gewenste en ongewenste broedsheid. Van ongewenste broedsheid is sprake als je geen kuikens wilt hebben, of als de eieren vrijwel zeker niet zijn bevrucht. We hebben daar een aparte wiki over. 
Het ene ras wordt gemakkelijker broeds dan het andere. Zie artikel ''Welke kippenrassen worden gemakkelijk broeds?''

Gerelateerde onderwerpen:

Terug naar:

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier