Het eerste dat in het oog springt bij de Girgentanageit, roept tegelijkertijd allerlei vragen op. Onbeantwoorde vragen tot dusver. Over de herkomst van dit Italiaanse geitenras heeft de wetenschap althans nog geen definitief oordeel geveld. Die verdraaide hoorns. Daar zitten ze mooi mee in de maag. Het meest recente onderzoek wijst uit dat de Girgentana gewoon afstamt van de Bezoar geit. Er is althans geen bewijs gevonden voor de invloed van de Markhor geit. De onderzoekers pleiten voor .... nader onderzoek.
De indrukwekkende Girgentana-geiten werden gefokt in het gebied rond Girgenti of Agrigento, een klein stadje in de provincie Agrigento op Sicilië. Girgenti is bewoond sinds de oudheid. De archeologische vindplaatsen in de "Vallei van de Tempels", een beroemd UNESCO-werelderfgoed, getuigen hiervan. Volgens de legende had deze geitenmelk inderdaad de vader van de goden Jupiter gevoed, en zijn spiraalvormige horens werden beschouwd als een vergaarbak van rijkdom, vruchtbaarheid en weelde. Tweeduizend jaar geleden herinnerde Plinius de Oudere zich in zijn "Naturalis historia" dat Sicilië de Caprino van Agrigentum naar Rome exporteerde.
Tot de jaren 70 van de vorige eeuw was de Girgentana-geit de "arme mannenkoe" in Agrigento, aangezien hij ongeveer 3 liter melk per dag produceerde. Structurele veranderingen en leegloop van het platteland leidden ertoe dat de geitenhouderij op veel plaatsen werd opgegeven. Aan het einde van de jaren 80 werden enkele Girgentana-geiten, die er zeer majestueus uitzien met hun spiraalvormige kurkentrekkerhoorns, verkocht aan Duitsland (Tierpark Kleve, Tierpark Warder). Het unieke uiterlijk van de Girgentana-geiten kreeg meer bekendheid en jonge dieren werden verkocht tegen hoge prijzen, die de overgebleven boeren niet meer konden betalen. Dit luidde de degeneratie van het ras in en de inteelt nam toe. Stichting SAVE was betrokken bij een natuurbehoudproject voor een uitwisseling van fokdieren tussen Sicilië en Duitsland. Dit ging gepaard met een aantal hindernissen: het optreden van de blauwtongziekte blokkeerde aanvankelijk de uitwisselingen met Duitsland.
In het informatiesysteem over diversiteit van huisdieren DAD-IS van de FAO werd in 1994 in Italië een populatie van slechts 420 dieren vermeld, tegenwoordig zijn er ongeveer 1500 dieren in Italië. Volgens de DAD-IS bestond de populatie in Duitsland begin 2022 uit 56 dieren. Tegenwoordig wordt de melk- en kaastraditie nieuw leven ingeblazen in Agrigento als een "Slow Food Presidium". De Azienda Agricola Mon-talbo is sinds 1999 een van de weinige Girgentana-kaasproducenten. Girgentana-houders hebben een vereniging in de regio gevormd en voorzien de Azienda van melk, de Nturcina, zoals het in het lokale dialect wordt genoemd.
De geitenrassen zijn terug te voeren op de Bezoar-geit (Capra aegagrus), die rond 10.000 voor Christus leefde in de Vruchtbare Halve Maan. In het geval van de Girgentana-geit, niet in de laatste plaats vanwege zijn imposante schroefhoorns, is het redelijk om aan te nemen dat de Markhor of schroefgeit uit Centraal-Azië (Capra falconeri) ook een van zijn voorouders is.
Een onderzoek naar de voorouders van de Girgentana-geit, die in 2021 werd gepubliceerd, heeft nu de genetische relaties opgehelderd. De moederlijke (mitochondriaal DNA) en vaderlijke (Y-chromosomale variaties) voorouders van de Girgentana-geiten werden bepaald met behulp van genetische markers. De resultaten laten zien dat de Girgentana-geit, zoals de meeste geitenrassen, ook afstamt van de Bezoar-geit. Er kon geen genetisch bewijs worden gevonden voor een deelname van de Markhor-geit aan de ontwikkeling van de Girgentana-geit. (1)
De fokkers in Italië zijn bijzonder trots op hun Girgentana. Ze spreken zelfs over de Arabier onder de geiten, verwijzend naar de Arabische volbloed, een vijfduizend jaar oud paardenras. Een edel dier kortom, dat de bevolking van Sicilië eeuwenlang voorzag van hoogwaardige melk. Niet alleen van melk trouwens, ook het vlees van deze geit smaakte de Sicilianen opperbest.
(1) K. Frölich et al 2021 Is the Markhor the ancestor of domestic Girgentana goat Zool.Gart 89-2 93-101
Terug naar:
