Steeds meer schapen en alpaca's worden gehouden voor de wol. De populariteit van wol heeft te maken met de veelheid aan schapenrassen in ons land die wol van hoge kwaliteit leveren en zeker ook met de opkomst van de alpaca. Veel liefhebbers schaffen deze dieren aan vanwege de heerlijke, zachte vacht. De talrijke spinsters in Nederland zien de grote voordelen van de alpaca: de wol irriteert veel minder op de blote huid dan wol van andere dieren, heeft een isolerende werking (dertig procent warmer dan hetzelfde gewicht aan Merino wol), glanst als zijde, is flexibel, krimpt niet na het wassen en is maar liefst in 22 natuurlijke kleuren verkrijgbaar.
Alpaca's
Een pasgeboren alpaca is bedekt met een vacht die bestaat uit dikke vezels (Pf). Gaandeweg ontstaan er steeds meer dunne vezels (Sf). Na de achtste maand worden de vezels weer dikker. De echte kenner spreekt in dit verband over de Sf : Pf, ofwel de verhouding tussen dunne en dikke vezels. Bij de alpaca is deze gemiddeld 7:2. Een hoge dichtheid van dunne vezels betekent een fijne zachte wol, hoge opbrengst en een betere lengte van de lok. Daarnaast wordt er ook gekeken naar de gemiddelde vezeldiameter (MFD), die stijgt vanaf de achtste levensmaand. In de eerste drie jaar stijgt de MFD met 2 á 3 micrometer (=1/1000 cm) per jaar. Na drie jaar neemt dit weer af.
(advertentie)
Oudere alpaca's hebben dus een mindere kwaliteit wol dan jonge dieren. Er komt ook minder wol vanaf. Drie kilo per vacht is een vrij normale opbrengst. De dikte van de haren wordt weergegeven in microns. Alpaca heeft wol met een dikte tussen de 15 en 40 micron. De dikte is verder afhankelijk van aanleg en leeftijd. De dunste vezels komen van de Vicuna (tussen de 10-15 micron), maar de opbrengst van een volwassen Vicuna bedraagt niet meer dan een halve kilo per vacht.
Bij de kwaliteit van de wol spelen zowel omgevingsfactoren als genetische factoren een rol. Het is daarom goed de wolkwaliteit van de ouders en zo mogelijk ook de grootouders te kennen.
De dikte van de haren wordt weergegeven in microns, het aantal micrometers in doorsnee. De binnenvacht is dunner dan de buitenvacht. De dunste vezels geven de minste irritatie op de huid. De meeste mensen krijgen last van kriebelen als de wol dikker is dan 28 micrometer. Dit wordt het jeukpunt genoemd.
Micron
Alpaca 15 tot 40
Vicuna 10 tot 15
Merino 18 tot 24
Shetland 18 tot 40
Ouessant 26 tot 31
Ryeland 32 tot 38
Schapen
De schapen in Nederland leveren veel wol van goede kwaliteit. De wol vindt zijn weg naar spinners en vilters. Wol is er in vele soorten: met en zonder krullen, fijn en grof, harig en minder harig. Die variatie leidt tot een groot aantal keuzemogelijkheden voor vilters en spinners. De ene vacht leent zich namelijk meer voor geweven stoffen of een warme trui, van de andere vacht kunnen het beste vilten hoeden en tassen worden gemaakt.
Hieronder een overzicht van rassen en het type wol dat ze produceren. De wol van het ene ras is vooral geschikt om te vilten, die van het andere ras leent zich meer voor vilten.
Merino
Zeer goede vilteigenschappen. Superzacht en na voorwas heel mooi om te spinnen. Wol voor ervaren spinners.
Zwartbles
Goede vilteigenschappen. Redelijk lange vezel die goed is te spinnen.
Wensleydale Longwool
Gekaard goed te vilten. Bij spinnen de wol niet kaarden, hooguit kammen en even voorwassen.
Walliser Schwarznase
Goede vilteigenschappen. Gekaard levert de wol een mooi en glanzend, sterk vilt op.
Veluws heideschaap
Vilt prima. De lange wol is gemakkelijk vanuit de vacht te spinnen.
Texelaar
Matige vilteigenschappen, maar sommige vachten zijn supergoed te spinnen.
Swifter
Matige vilteigenschappen, maar goed vanuit de vacht te spinnen.
Suffolk
Goede vilteigenschappen, gemakkelijk te spinnen.
Solognote
Goed te vilten, kam de haren eruit en dan blijft een zachte wol over met een schitterende kleur.
Soay
Goede vilteigenschappen, vanuit de vacht te spinnen. Wol is verrassend zacht.
Shetland
Goede vilteigenschappen. Niet kaarden om kleurnuances te behouden.
Scottish blackface
Goed te vilten. Kemp verwijderen door te kaarden.
Schoonebeeker
Goed te vilten, goed te spinnen.
Romanov
Vilt goed, maar blijft haren. Pluk voor pluk wassen zodat haren verdwijnen. Na drogen overige haren eruit kammen. Blijft over een mooie zachte wol.
Poll Dorset
Goed te vilten. Mooie witte wol voor een lekkere trui.
Ouessant
Goede vilteigenschappen. De lichte wol heeft veel rode haren en is stugger dan de donkere vacht.
Bont schaap
Vanuit de vacht redelijke vilteigenschappen, gekaard gaat het beter. Gemakkelijk uit de vacht te spinnen.
Mergellander
Goede vilteigenschappen, na kammen goed te spinnen.
Melkschaap
Goede vilteigenschappen, mooie lange vezels, goed uit de vacht te spinnen.
Kerry Hill
Vanuit de vacht matige vilteigenschappen, laat zich wel gemakkelijk spinnen.
Karakul
Zeer goede vilteigenschappen, zeer geschikt voor weven.
Herdwick
Zeer goede vilteigenschappen. Mooie wol met veel structuur, ook geschikt voor spinnen.
Hebridean
Goed te spinnen, goed te vilten.
Hampshire Down
Matige vilteigenschappen, wol is kort en daarom moeilijk te spinnen.
Gotland
Zeer goede vilteigenschappen, een feest om te spinnen.
Flevolander
Zeer goede vilteigenschappen, mooie wol om te spinnen.
Drents heideschaap
Goede vilteigenschappen, de dubbel vacht is gemakkelijk te splitsen. Ondervacht geschikt voor trui, bovenvacht geschikt voor bovenkleding.
Coburger Fuchs
Goede vilteigenschappen, blijft wel haren. Kan goed uitgekamd worden.
Clun Forest
Goede vilteigenschappen, laat zich gemakkelijk vanuit de vacht spinnen.
Cambridge
Goede vilteigenschappen, prettig om te spinnen.
Black Welsh
Zeer goede vilteigenschappen.
Blauwe Texelaar
Matig te vilten vanuit ruwe vacht. Fijne vacht voor beginnende spinners.
Tip voor schone wol
Vuile wol is vaak het gevolg van een hooiruif. De schapen gaan eronder liggen en hun wol komt onder de sprietjes. Wie de wol schoon wil houden laat de schapen hooi eten uit een lage bak met een raster van dik staaldraad erover heen. Zo’n systeem leidt ook tot minder verspilling.
Kammen en kaarden
Bij de voorbereiding op het spinnen is een keuze mogelijk tussen kammen en kaarden. Wordt de wol gekamd dan komen de vezels naast elkaar te liggen. Door de wol te kaarden worden de vezels niet alleen los en luchtig gemaakt, maar komen deze ook kris kras door elkaar te liggen. Kamgaren is koel, glad, glanzend en sterk. Kaardgaren is warm, wollig en licht. Je kunt ook spinnen zonder te kaarden of te kammen. Dan spreekt men over spinnen uit de vacht.
Regelgeving
Officieel mogen schapen wel en alpaca's niet voor de productie van wol gehouden worden. Schapen staan op de lijst productiedieren, alpaca's (nog) niet. Niemand kan houders van alpaca's echter verbieden om hun dieren te scheren en de wol te verwerken. Wie op wat grotere schaal wol wil verkopen kan een ontheffing aanvragen bij rvo.nl.
Wol valt onder de Verordening Dierlijke Bijproducten. Een advies van het Bureau Risicobeoordeling geeft een overzicht van de ziekteverwekkers die via de ruwe wol van schapen op mensen kunnen overgaan.
Terug naar
