Paratuberculose of para-tbc is een besmettelijke infectieziekte, in Engelstalige landen ook wel Ziekte van Johne, genoemd naar één van de eerste onderzoekers van deze ziekte. Para-tbc kan worden vastgesteld door mestonderzoek. Het komt vooral voor bij herkauwers en dan vooral rundvee en geiten. Veel rundveebedrijven in Nederland zijn besmet (tenminste 35%). Bij geitenbedrijven is de besmettingsgraad nog hoger: circa 90 %. Voor veehouders verloopt deze besmetting vaak ongemerkt, doordat slechts een beperkt deel van de besmette dieren ziekteverschijnselen vertoont, die bovendien niet erg duidelijk zijn.De ziekte is ongeneeslijk.
Oorzaak
Para-tbc wordt veroorzaakt door de zuurvaste bacterie Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis (MAP), die behoort tot de groep van mycobacteriën. De bacterie nestelt zich in de darmwand en veroorzaakt ongeneeslijke darmontsteking (enteritis). Deze bacteriën hebben een zeer lange incubatietijd, dit is de tijd tussen besmetting en de eerste ziekteverschijnselen. Voor para-tbc varieert deze van anderhalf tot meer dan tien jaar.
De bacterie is omgeven door een stevige waslaag, waardoor deze ook nog eens meer dan één jaar buiten het dier kan overleven, bijvoorbeeld in kuilgras, mest, water en grond. De waslaag beschermt de bacterie niet tegen UV-straling, aanwezig in zonlicht. Zongedroogd hooi, dat relatief vrij is van grote hoeveelheden mest, is niet of in ieder geval minder besmettelijk.
Verschijnselen / ziektebeeld:
- Verlies aan conditie, ondanks goede eetlust
- Gewichtsverlies
- Ruwe vacht, schilferachtige huid
- Met tussenpozen terugkerende en uiteindelijk aanhoudende waterige diarree, waarbij vaak gasbelletjes zichtbaar zijn
- Uiteindelijk sterfte door uitputting
- Opvallend: er treedt geen koorts op
Het ziekteverloop is slepend en lang onzichtbaar, en daardoor zullen de symptomen pas aan het licht komen bij volwassen dieren. Omdat sommige van de verschijnselen ook bij andere ziekten voorkomen, blijft paratuberculose vaak lang onopgemerkt. Wel verspreiden de geïnfecteerde dieren al eerder bacteriën via de baarmoeder, via de melk en via de mest. Ze vormen zo een besmettingsbron voor de (ongeboren) kalveren en lammeren.
Paratuberculose mogelijk een zoönose
Er bestaat een vaccin tegen paratuberculose. Wetenschappers zijn er nog niet over uit of paratuberculose van dier op mens kan overgaan. Of paratuberculose een echte zoönose is en bij de mens betrokken is bij het veroorzaken van de ziekte van Crohn is nog allerminst zeker. Wel is het gelet op de hoge besmettingsgraad voor hobbymatige houders aan te bevelen geen geiten over te nemen van bedrijven, tenzij het om gevaccineerde dieren gaat. Niet-gevaccineerde geiten kunnen de gezondheid van de eigen koppel in gevaar brengen.
Paratuberculose is een zogeheten E-ziekte. Nederland voert jaarlijks een bewakingscontrole uit. Er komt een meldplicht voor deze ziekte, over de invulling hiervan wordt nog gesproken.
Terug naar:
