Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Giftige planten en struiken

Neem bij vergiftigingsverschijnselen direct contact op met je dierenarts. Is er een dier overlleden en vermoed je dat het komt door vergiftiging, dan kun je de Gezondheidsdienst voor Dieren het kadaver laten onderzoeken.

Heb je een vraag over giftige planten en struiken en vind je de informatie niet in deze wiki? Ga dan naar de vraagbaak

Er circuleren op Internet vele lijstjes van giftige planten en struiken. Van lang niet alle planten en struiken is bekend in welke mate ze schadelijk zijn voor de gezondheid van de diverse diersoorten. Evenmin is van alle planten en struiken bekend welke symptomen ze veroorzaken. Een aantal staat wel te boek als min of meer giftig.

Steun Levende Have en koop via deze link bij bol.com

Acacia (Robinia pseudoacacia)
Bladeren, schors, zaden en jonge twijgjes van de acacia (Robinia pseudoacacia) bevatten gifstoffen waarvoor paarden heel gevoelig zijn. Ze kunnen al klachten krijgen na het eten van 70 gram schors; 150 gram schors kan soms zelfs dodelijk zijn. Ongeveer 1 tot 2 uur na het eten van de giftige delen kunnen al symptomen optreden als koliekerigheid, sufheid en lusteloosheid, en bij veel gifstoffen ook ataxie en andere zenuwverschijnselen.  


Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum)
Een gevaarlijke varensoort die zowel vers als gedroogd giftig is vanwege anti-thiamine. De meest voorkomende verschijnselen zijn: bloedingen (bloed in urine), blaaskanker, darmkanker en blindheid.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Reuzen Berenklauw (Heracleum mantegazzianum) Leidt bij mens en dier tot huidirritatie en blaren.
 


Biggenkruid (Hypochoeris radicata)
Lijkt op paardenbloem maar is toch anders: de stengel van de bloem is niet hol en heeft een verdikking net onder de bloem. Kan bij paarden hanetred veroorzaken, een zenuwaandoening waardoor het paard geen goede controle meer heeft over de achterbenen. Schadelijk zijn vermoedelijk de terpenoiden die in biggenkruid zitten. Deze schadelijke stof ontwikkelt zich vooral als de plant het moeilijk heeft, bijvoorbeeld bij droogte.


Brem (Cytisus scoparius)
Brem bevat het giftige sparteïne, dat kan de bloedsomloop verstoren.


Buxus
Alle delen van de buxus bevatten giftige stoffen die vrij snel kunnen leiden tot de dood van een dier dat ervan heeft gegeten. Zeer kleine hoeveelheden kunnen geen kwaad, maar als dieren van de buxus gaan eten, nemen ze al gauw teveel in.  Hoe kleiner het dier, hoe minder het zal kunnen verdragen. Ruim een pond buxus kan al fataal zijn voor een paard. De stoffen die in buxus zitten, hebben effect op het centrale zenuwstelsel en het maagdarmkanaal aan.  Heeft een dier buxus gegeten, bel dan met spoed de dierenarts.


Dennenboom - kerstbomen
Kerstbomen kunnen beter niet in de wei worden achtergelaten. Dieren die ervan eten, kunnen ziek worden en zelfs dood gaan.
Sparren zijn niet al te giftig, maar geven forse irritaties aan maag en darmen of bewustzijnsdaling ten gevolge van de etherische oliën die aanwezig zijn in naalden en hars.
De Taxus baccata is zéér giftig.
Consumptie van dennennaalden van de Pirussoorten veroorzaakt abortus.
Dieren kunnen het gif binnenkrijgen doordat ze aan de takken kauwen of van water gedronken hebben waar naalden in gelegen hebben of waar de stam in staat. 


Eikels (Quercus)
Vooral onrijpe eikels en jonge bladeren van eikenbomen veroorzaken problemen, zoals verstopping, koliek en bloederige diarree, doordat ze een hoog gehalte looizuur bevatten. Dieren die grote aantallen onrijpe eikels eten krijgen te maken met vergiftigingsverschijnselen.  Symptomen daarvan kunnen zijn een stijve gang, verlammingsverschijnselen, veel drinken en plassen. Paarden krijgen koliek, eventueel gevolgd door een bloederige diarree. De behandeling van deze paarden is heel moeilijk en de aandoening heeft meestal een fatale afloop..


Engels raaigras(Lolium perenne)
Engels raaigras is een normale grassoort, waarin zich in de zomer en de herfst giftige stoffen kunnen voordoen. Deze stoffen hebben een effect op het zenuwstelsel. De dieren gaan wankelen, vandaar dat gesproken wordt over Ryegrass staggers (ryegrass = raaigras, to stagger = (doen) wankelen). De giftige stoffen in Engels raaigras veroorzaken een nerveuze aandoening bij schapen, runderen, paarden en herten.


Esdoorn Acer pseudoplatanus (gewone esdoorn), Acer palmatum (Japanse esdoorn) Acer saccharinum (witte esdoorn).
Bladeren en zaden en ook zaailingen bevatten stoffen die bij paarden tot atypische myopathie leiden.


Gevlekte scheerling (Conium maculatum)
Deze plant bevat de gifstof coneïne, die verlammingsverschijnselen kan veroorzaken.Ook speekselen, braakneigingen, spierzwakte, moeilijk ademhalen, en sterfte komen voor.


Goudenregen (Laburnum anagyroides)
De zaden van deze plant bevatten de gifstof cystine. Die veroorzaakt krampachtig ademen, braakneigingen, stijging van de bloeddruk, verlamming en sterfte door ademstilstand. Vooral paarden zijn erg gevoelig voor goudenregen, schapen en geiten minder.


Heermoes
Zie artikel Heermoes net als kruiskruid giftig voor vee


Herfsttijloos (Colchicum autumnale)
De herfsttijloos bloeit in de herfst. Het is een populaire tuinplant, maar hij komt in het wild ook in bossen, duinen en drassige weilanden voor. De plant is zeer giftig voor mens en dier. Zowel de knol als de bloemen en zaden bevatten colchicine. Vroeger werd colchine als ontstekingsremmend middel gebruikt. Het is echter maar een kleine stap van werkzame naar uiterst giftige dosering. De dodelijke dosis wordt geschat op 1 à 1,6 mg colchicine per kilo lichaamsgewicht. Ter indicatie: één zaadje van de herfstijloos bevat al zo’n 4 mg colchicine.



Klimop
(Hedera helix)
Consumptie van klimop of hedera kan leiden tot geïrriteerd slijmvlies, koliek, diarree, braken en mogelijk verlammingsverschijnselen.


Kruisbes
Bladeren van de Kruisbes zijn zeer giftig  voor eenden en ganzen en wellicht ook voor ander pluimvee. Er komt veel cyanide voor in de bladeren.


Jacobskruiskruid (Senecio jacobaeaen Klein Kruiskruid (Senecio vulgaris)Zowel klein kruiskruid (Senecio vulgare) als jacobskruiskruid (Senecio Jacobaeus) bevatten alkaloïden die vooral schadelijk zijn voor de lever, maar ook voor de hartspier, de nieren en het centrale zenuwstelsel. Runderen zijn gevoelig en paarden. Het gevaar schuilt vooral in hooi. Jacobskruiskruid is dan moeilijk als zodanig te onderscheiden en dus te verwijderen, maar in droge vorm blijft het wel giftig. Bij langdurige consumptie kan het de gezondheid ernstig aantasten.
Er is dan sprake van een opgebouwd effect. Schapen zijn veel minder gevoelig voor vergiftiging met jacobskruiskruid omdat in hun pens de gifstoffen van deze plant worden afgebroken. Daarom worden ze wel ingezet bij de bestrijding van jacobskruiskruid. Ook geiten zijn minder gevoelig.

Kamperfoelie
Bessen en bladeren zijn giftig. Braken, buikloop, hartkloppingen.


Laurierkers (Prunus laurocerasus)
De groenblijvende laurierkers bevat een cyaanhoudende glycoside. Na opname wordt uit de glycoside door een in de plant aanwezig enzym blauwzuur gevormd. Blauwzuur komt vrij snel in de bloedbaan terecht, waarna het in de lever onschadelijk wordt gemaakt. Als dit niet of niet volledig lukt (bijvoorbeeld door het eten van grote hoeveelheden), treedt blauwzuurvergiftiging op. Dat uit zich in duizeligheid, hoofdpijn, braakneigingen, versnelde ademhaling, bewusteloosheid, coma en tenslotte sterfte.
Bij een lage concentratie is blauwzuur licht irriterend voor de bovenste luchtwegen en slijmvliezen. Bij een gemiddelde concentratie treden krampen en bewusteloosheid op met sterfte binnen een half uur. Bij hoge concentraties is blauwzuur onmiddellijk dodelijk. Alle zoogdieren zijn gevoelig voor blauwzuurvergifiging. Herkauwers zijn extra gevoelig. Verlept loof is zeer gevaarlijk omdat hierin de glycoside reeds is omgezet in blauwzuur.
Vergiftigingen met laurierkers - Prunus laurocerasus - en ook cotoneaster treden vooral op wanneer snoeisel binnen het bereik van de dieren komt. Na opname wordt in beide gevallen cyaan geproduceerd hetgeen de ademhalings stillegt. Alle dieren lopen risico, dus ook varkens. Voor paarden is dagelijks 500 g laurierkersblad giftig. Herkauwers zijn extra gevoelig voor blauwzuurvergifiging. Symptomen zijn speekselen, ademnood, oplopen, felrode slijmvliezen en stuipen.

 

 

 

 

 

 

 

 


Melde (Chenopodium Album)
Melde, ofwel witte ganzevoet of melganzevoet kan in pas ingezaaid grasland op grote schaal de kop opsteken. Is er genoeg gras, dan eten de dieren er niet van, maar heeft melde de overhand, dan kunnen schapen en geiten wel degelijk melde binnen krijgen. Omdat melde hoge gehalten oxaalzuur bevat, kunnen dieren na consumptie last krijgen van een daling van het bloedcalciumgehalte. Hierdoor kunnen melkziekteverschijnselen optreden (zoals een onzekere gang, suffigheid, omvallen, blijven liggen, zwakke ademhaling en uiteindelijk sterfte.


Nachtschades (aardappel, tomaat)
In het loof van deze planten komt de gifstof solanine voor. Bij de aardappel zit de gifstof bovendien in de aardappelvruchtjes en spruiten. Aardappelen die onder invloed van zonlicht groen zijn geworden, kunnen ook een gevaarlijke hoeveelheid solanine bevatten.
Kippen, schapen, geiten, paarden, runderen, varkens - ze zijn allemaal gevoelig voor solaninevergiftiging. Het leidt tot een afbraak van rode bloedlichaampjes (haemolyse) en heeft uiteindelijk een dodelijke verlamming hart en ademcentrum tot gevolg.
Zijn uw dieren slap, kortademig, gaan ze speekselen en braken en hebben ze diarree, kijke dan eens of ze misschien het loof van aardappelen en tomaten hebben gegeten.
In droge vorm is nachtschade overigens minder giftig.


Paardestaart (heermoes, kattestaart)
Deze plant vestigt zich bij voorkeur in nat weiland, maar ook in pas ingezaaid weiland. Vooral paarden zijn gevoelig voor de gifstof equisetine en anti-thiamine. Net als Jacobskruiskruid blijft paardestaart giftig in hooi. Consumptie kan leiden tot verhoogde prikkelbaarheid, onzekere gang en soms verlamming. In chronische gevallen kunnen onvoldoende melkgift, diarree en vermagering optreden. Bij runderen kunnen verminderde melkgift, diarree, vermagering, en verlamming optreden.

Rabarber
Bladeren bevatten veel oxalzuuur, kan leiden tot baken, diarree, nierfalen.

Rhododendron
De bladeren bevatten de gifstof andromedotoxine. Gevolgen: verlamming van de spieren, braken, koliek, speekselen, trillen. De dood treedt uiteindelijk in door ademstilstand.


Rotsheide (Pieris japonica)
De veelvoorkomende Pieris Japonica met zijn altijd groene bladeren is ook berucht vanwege de gifstof andromedotoxine. Consumptie kan leiden tot  braakneigingen, speekselen, darmkrampen, blauwe slijmvliezen, blauwe tong en verlamming.


Sint-janskruid (Hypericum Perforatum)
Deze plant bevat Sint-jansolie die onder invloed van zonlicht bij dieren vooral op de onbedekte witte huid tot zonnebrand kan leiden. In hooi is de plant minder gevaarlijk.


Smeerwortel (Symphytum Officinale)
Smeerwortel komt veel voor in bermen. De plant bevat net als Jacobskruiskruid pyrrolizidine alkaloiden en leidt na langdurige consumptie tot aantasting van de lever.   Ook zit er veel nitriet in smeerwortel.


Taxus (Taxus cuspidata)
Taxus is vooral berucht doordat deze plant nogal eens terecht komt in snoeiafval. Ademhaling en bloedsomloop worden aangetast door de consumptie van naalden en zaden van de taxus. Schapen, paarden en geiten die van deze plant eten kunnen al na 15 minuten sterven aan een ontregeling van bloedsomloop en ademhaling. Maagdarmproblemen kunnen duiden op consumptie van een zeer geringe hoeveelheid taxus.


Vingerhoedskruid
Een veelvoorkomende, spontaan opkomende plantKenmerken plant met bladeren die drie giftige glycosiden bevatten: digitoxine, gitoxine en gilatine. Vooral kippen en paarden zijn gevoelig voor Vingerhoedskruid. Herkauwers kunnen vrij grote hoeveelheden verdragen omdat de glycosiden in de pens worden omgezet. Voor paarden is 100 tot 200 gram blad al dodelijk; runderen verdragen gemakkelijk 400 tot 800 gram. Symptomen zijn maagdarmproblemen, zoals speekselen, braken, koliek en diarree, een verlaagde en vervolgens versnelde en onregelmatige hartslag, sterfte. Vingerhoedskruid blijft giftig in hooi.


Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina)
Plant bevat net als laurierkers cyaanhoudende glycoside. Symptomen: duizeligheid, slingerende gang, hoofdpijn, braakneigingen, schuim op de bek, verwijde pupillen, versnelde ademhaling, bewusteloosheid, coma en tenslotte sterfte.


Waterscheerling
Waterscheerling is een moerasplant die ook in sloten voorkomt. Sloten worden nogal eens schoongemaakt en de plant kan op die manier op het land terecht komen. De giftige stof cicutoxine in deze plant leidt na consumptie tot krampen over het hele lichaam, ontstekingsverschijnselen van het slijmvlies en maagdarmkanaal, speekselen, braakneigingen, maagdarmproblemen, krampen en uiteindelijk sterfte door ademstilstand.


Wolfsmelk
Het melkachtige sap kan huid- en slijmvliesirritatie veroorzaken, braken, diarree en speekselen. Dieren zijn niet geneigd van de plant te eten, maar via het hooi kunnen ze de plant toch binnen krijgen.

In de bijlage een lijst van dierenartsonline met een uitgebreid, globaal overzicht van giftige planten voor mens en dier.

Gerelateerde onderwerpen:

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier