Geen dierziekte, toch ruimen. Mag dat?

De kippen zijn niet ziek, ze vormen zelf geen gevaar voor de volksgezondheid, er is geen besmettingsrisico, en toch werkt de Nederlandse overheid op dit moment mee aan de ruiming van pluimveebedrijven. Ra, ra, hoe kan dat?

Een pluimveehouder die zijn stallen heeft laten behandelen door het bedrijf Chicken Friend, waarbij fipronil op de kippen terecht is gekomen, kan zijn dieren op eigen kosten laten ruimen. Hij moet dat melden bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Deze instantie geeft toestemming voor en zal ook toezicht houden op de ruimingen. Er is zelfs een protocol. Naar verwachting zullen honderdduizenden kippen de komende weken op deze manier vroegtijdig aan hun eind komen. De vraag is of dat mag.

Nederland is wel wat gewend als het om het ruimen van dieren gaat: mond- en klauwzeer, varkenspest, vogelgriep. Ook worden er nog geregeld dieren gedood als ze een andere ziekte onder de leden hebben: om te voorkomen dat hun vlees in de voedselketen terecht komt, waardoor mensen ziek kunnen worden, om ze uit hun lijden te verlossen of om te voorkomen dat ze andere dieren aansteken.

Artikel 2.10 Wet Dieren
Van dit alles is echter in de fripronilzaak geen sprake. De volksgezondheid is zelfs niet in gevaar. De eieren kunnen beter niet worden gegeten, maar de kippen zelf vormen - zo lang ze niet op het bord van de consument terecht komen - geen enkel risico. Er is dan ook geen Europese verordening noch een Nederlandse wet die ruimingen of medewerking aan ruimingen in dit geval voorschrijven. Sterker nog: het doden van dieren is volgens artikel 2.10 van de Wet Dieren verboden als het doden niet is bedoeld om dierlijke producten, zoals vlees, te verkrijgen.
Dit artikel is weliswaar vooralsnog beperkt tot honden, katten en ganzen, maar het is toch merkwaardig dat voor deze diersoorten strenge eisen gelden, terwijl andere diersoorten vogelvrij zijn. Dat was ook niet de bedoeling van de wetgever. De drie diersoorten zijn aangewezen met het oog op brede toepassing bij alle dieren. Met genoemde diersoorten zou bij het invoeren van de Wet Dieren eerst ervaring worden opgedaan, voordat andere diersoorten eraan worden toegevoegd. Dat is vastgelegd in de Memorie van Toelichting bij de Wet Dieren. Om dan in zo'n juridisch vacuum toch als overheid medewerking te verlenen tot het massaal doden van kippen, is op z'n minst dubieus te noemen.

Hoewel de NVWA en het ministerie van Economische Zaken beweren dat boeren hun fipronilkippen mogen doden, blijft de juridische grondslag voor dit standpunt in nevelen gehuld. Er is voor zover wij weten geen algemene maatregel van bestuur waarin het doden van en vernietigen van dieren puur op economische gronden is vastgelegd. Het is dus zeer de vraag of het ministerie van Economische Zaken en de NVWA daar zo maar op eigen houtje hun medewerking aan mogen verlenen. Daar zou de Tweede Kamer toch aan te pas moeten komen.

WOB verzoek
De Stichting Levende Have heeft een WOB-verzoek ingediend bij het ministerie van Economische Zaken om erachter te komen of er een juridische grondslag is voor medewerking aan de ruimingen en hoe deze tot stand is gekomen. De Stichting acht dit van belang omdat  er mogelijk een precedent wordt geschapen en ruimingen puur op economische gronden mogelijk worden gemaakt. Een dergelijk besluit heeft onder de huidige omstandigheden geen betekenis voor hobbymatige houders van kippen, maar kan dat in de toekomst wel krijgen.

Lees ook: Levende Have mengt zich in procedure tegen ruimingen

Redactie Levende Have