Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Wat is duurzame wormbestrijding? En hoe doe je dat?

Ingediend door jinke op 02 november 2010 - 20:17

Volwassen dieren hebben meestal voldoende weerstand tegen wormen opgebouwd. Bij duurzame wormbestrijding is het doel niet om de dieren wormvrij te maken, maar om een evenwicht te bereiken tussen wormen, de omgeving en de dieren.

Lammeren en kalveren worden wormvrij geboren en zijn nog niet in staat om weerstand te bieden tegen worminfecties. De aanpak moet er daarom op gericht zijn om de jonge dieren in hun eerste levensjaar te helpen bij het opbouwen van een natuurlijke weerstand. Enerzijds: een te hoge wormdruk (teveel eitjes en larven in de wei) moet worden vermeden. Aan de andere kant: al te rigoureus ontwormen van de lammeren kan de weerstandsopbouw verstoren, waardoor de dieren op latere leeftijd extra vatbaar blijven voor wormbesmettingen.

Een duurzame bestrijding van wormen bestaat uit:

  • Preventie : vermindering van eitjes en larven en vergroten van de weerstand tegen wormen door goed weidemanagement (omweiden) en selectie van dieren op ongevoeligheid voor wormen
  • Monitoring: waarnemingen van de dieren en mestonderzoek
  • Ontwormen : alleen ontwormen als dat nodig is, op de juiste momenten, met de juiste middelen, en de juiste dieren.
  • Voeding: voldoende eiwit in het rantsoen van schapen en lammeren vermindert de gevolgen van een infectie met maagdarmwormen. ​
     

Duurzaam ontwormen van schapen

Wie zo min mogelijk ontwormingsmiddelen wil gebruiken zet  in het voorjaar de ooien en lammeren op een veilig weiland. Dat is een weiland waar drie maanden geen schapen of geiten hebben gelopen.
In principe worden de dieren maar een keer per jaar ontwormd. Dat gebeurt twee tot drie dagen voordat de dieren naar de veilige wei gaan. Dan wordt 95-98% van de ooien ontwormd met een middel uit groep 3 (moxidectine, ivermectine, doramectine) of eventueel een middel uit groep 2 (levamisole). Kies als niet te behandelen ooi(en) voor oudere, wel doorvoede ooien, met een éénling uit.
Als er minder dan 20 ooien zijn, dan kunnen alle dieren worden ontwormd, behalve een. Die wordt één week na het naar buiten gaan ontwormd. Dus bij groepen groter dan 20 ooien wordt 2-5% niet behandeld, terwijl bij groepen kleiner dan 20 één dier in eerste instantie niet wordt behandeld, maar pas een week na uitscharen. Probeer de ooien met lammeren tot eind juni om de drie weken te verweiden naar een veilige weide. De lammeren zullen dan slechts weinig wormen opnemen en bouwen zo natuurlijke weerstand op.

Nematodirus bestrijding in voorjaar
Weides waar het voorafgaande voorjaar en/of zomer lammeren heben gelopen, kunnen gevaarlijk zijn vanwege Nematodirus. Als je het vorig jaar problemen had met Nematodirus, ontworm de lammeren dan standaard met een middel uit groep 1 (benzimidazoles). Doe dit als de lammeren ongeveer 6 weken oud zijn, maar ze moeten wel minstens 2 weken buiten hebben gelopen. Heeft u geen problemen met Nematodirus gehad, maar krijgen lammeren toch diarrree en vertonen ze conditie verlies, ontworm dan meteen met een middel uit groep 1. Bent u niet zeker of er Nematodius speelt op uw bedrijf: neem een mestmonster 3-4 weken nadat de lammeren met de ooien naar buiten zijn gegaan, en stuur dit in.

Wormbestrijding bij voldoende veilige weides
Indien mogelijk, verweid tussen begin mei en begin juli de lammeren (en ooien) steeds binnen 3 weken naar weides waar tenminste 3 maanden geen schapen of geiten gelopen hebben. Van begin juli tot begin september de gespeende lammeren steeds binnen 2 weken verweiden. Als lammeren inderdaad consequent binnen de bovensgestelde periodes naar veilig land verweid kunnen worden, is het waarschijnlijk niet nodig ze te ontwormen.

Laat ieder geval rond 1 juli mestonderzoek doen bij lammeren.
• Als de wormeitelling van dit mestonderzoek positief is, ontworm dan 95 - 98 % van de lammeren, waarbij u de beste en zwaarste dieren onbehandeld laat. Als de lammeren na behandeling op veilig land worden gebracht, duurt het minstens 6 weken voordat het veilige perceel onveilig begint te worden. Blijven de lammeren langer dan 6 weken op dit perceel, dan moet na 8 weken na het omweiden opnieuw mestonderzoek worden gedaan om te controleren of opnieuw ontwormen nodig is.
• Als de wormeitelling van dit mestonderzoek negatief is, dan halverwege augustus nogmaals een mestonderzoek uitvoeren.

Wormbestrijding bij onvoldoende schone weides
Ook als het niet mogelijk is om lammeren steeds om te weiden naar schoon of veilig land is het zaak om het ontwormen zo veel mogelijk te beperken en alleen te behandelen als het nodig is. Dit is alleen vast te stellen via mestonderzoek. Goede momenten om mestonderzoek te doen zijn 3 tot 4 weken nadat ze in een verdachte wei zijn uitgeschaard. Als volgens mestonderzoek ontwormen nodig is, behandel dan 95 - 98 % van de lammeren waarbij u de beste en zwaarste dieren onbehandeld laat. Gebruik een middel uit groep 2 of 3. Als ontwormen niet nodig is, dan 3-4 weken later nogmaals een mestmonster insturen.

Dossier

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier