door Jinke Hesterman
Vaccinatie tegen Aujeszky is verboden in Nederland. De varkenssector raakte dankzij een goed vaccinatieprogramma vrij van deze ziekte en besloot – uit exportoverwegingen - tot een vaccinatiestop. Daardoor neemt de kans op een uitbraak van de ziekte van Aujeszky overigens wel weer toe, stelt dierenarts Frits Bouwkamp op de website van de GD. De meeste varkens hebben immers geen of te weinig beschermende afweerstoffen tegen de ziekte. ‘’Gelukkig is de kans op een uitbraak klein, aangezien het virus momenteel niet meer aanwezig is in ons land’’, aldus Bouwkamp. Toch, omwille van een snelle herkenning van een eventuele uitbraak, beschrijft hij veiligheidshalve de ziekteverschijnselen.
Tegelijk met de afkondiging van het vaccinatieverbod, heeft het Productschap voor Vee en Vlees een voorraad noodvaccins aangelegd. Zodra de ziekte wordt geconstateerd of als de dreiging erg groot wordt, moet de varkenssector weer gaan vaccineren. Aujeszky is immers besmettelijk. Overdracht heeft plaats door direct contact tussen varkens. Maar ook via de lucht kan het virus zich over tientallen kilometers verspreiden. Binnen een straal van vijf kilometer is de kans op het aanslaan van een infectie het grootst, vooral als de varkens niet zijn beschermd tegen de ziekte.
Uitzondering
Na een uitbraak wordt tweemaal gevaccineerd; alle varkens op het besmette bedrijf en de bedrijven in de tien kilometerzone, inclusief de hobbyvarkens. De eerste vaccinatie wordt zo snel mogelijk toegediend. Het PVV stelt vaccins beschikbaar. De vaccinaties worden uitgevoerd door de eigen dierenarts. Varkens op verdachte en besmette bedrijven mogen na vaccinatie niet blijven leven. Ze moeten naar de slacht. Een uitzondering is gemaakt voor de hobbyvarkens. Wanneer er alleen op een kleinschalige varkenshouderij Aujeszky wordt geconstateerd, zal er niet automatisch een uitbraak worden afgekondigd. Een kleinschalige varkenshouderij geeft weinig risico op verspreiding. Wel worden de varkensbedrijven in een straal van tien kilometer geregeld onderzocht. Positief geteste hobbyvarkens hoeven niet te worden afgevoerd naar het slachthuis. De dieren dienen twee maal te worden gevaccineerd, aldus het Bestrijdingsdraaiboek Ziekte van Aujeszky.
De bestrijding van Aujeszky is kortom hobbydier-vriendelijk. Wie dat wil, kan zijn varkens ook nog eens preventief laten vaccineren. Daarvoor moet wel een ontheffing worden aangevraagd bij het Productschap. Voorwaarde is dat gevaccineerde dieren niet het consumptiekanaal ingaan, laat Marieke van Lent weten. Is de ontheffing binnen, dan kan de dierenarts een bestelling plaatsen bij de groothandel AUV, die het vaccin betrekt van een van de leveranciers. De noodvoorraad van het Productschap zit achter slot en grendel.
Vaccineren heeft kortom enige voeten in aarde. Toch is het de moeite waard hobbyvarkens preventief in te enten tegen Aujeszky. De ziekte steekt een keer weer de kop op en dan is preventieve vaccinatie mooi meegenomen als je in een tien-kilometerzone zit. De eigen varkens kunnen dan niet als besmettingsbron dienen voor bijvoorbeeld honden, die er subiet aan overlijden.
Ziektebeeld
Het Aujeszky-virus kan bij varkens enige tijd sluimerend aanwezig zijn. De varkens laten het voer staan, hebben koorts en harde mest. Andere verschijnselen zijn hoesten, doodgeboorte en mummificatie van biggen. Besmette biggen reageren heftiger. Ze trillen, raken verlamd, liggen te spartelen (fietsen), speekselen, braken en sterven snel. Bij oudere biggen nemen de zenuwafwijkingen en de sterfte af. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, hebben besmette varkens geen jeuk. Runderen, schapen, honden en katten worden wel ziek, maar zij scheiden het virus niet uit. Wanneer deze dieren ten gevolge van een besmetting ziekteverschijnselen vertonen, zal dat vrijwel altijd de dood tot gevolg hebben. Paarden, vogels (en de mens) zijn (nagenoeg) ongevoelig voor de ziekte.
