Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Juridische status van de wolf

Ingediend door jinke op 18 maart 2022 - 11:25

De wolf is een strikt beschermde diersoort. Dat is op Europees niveau vastgelegd in het Verdrag van Bern. Daarnaast kennen we de Habitatrichtlijn en de Wet Natuurbescherming (Omgevingswet). De Habitatrichtlijn dient er onder meer toe om binnen de EU te kunnen voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit het Verdrag van Bern. Nationale wetgeving is daar weer van afgeleid.

De status van beschermde diersoort houdt in dat het verboden is

  • in het wild levende wolven in hun natuurlijke verspreidingsgebied opzettelijk te doden, vangen of verstoren;
  • de voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van deze dieren te beschadigen of vernielen.

Interpretatie van de bepalingen uit de Habitatrichtlijn moet in overeenstemming zijn met het Verdrag van Bern. Wijkt een overheid daar teveel vanaf, bijvoorbeeld door toestemming te geven voor het doodschieten van zogeheten probleemwolven, dan kan het Hof van Justitie uitspreken of dit in een specifiek geval in strijd is met het Verdrag van Bern.

In het rapport De juridische bescherming van de wolf in Nederland en in een aantal andere Europese landen van Luuk Boerema e.a. staat uitvoerig beschreven wat er wel en niet mogelijk is en waar de ruimte zit om van (Europese) wet- en regelgeving af te wijken. Die ruimte is zeer beperkt en zal door lidstaten bedongen moeten worden. Diverse lidstaten hebben gezocht naar een balans tussen bescherming en actief beheer (lees het opzettelijk doden om schade te voorkomen). In deze lidstaten worden wolven gedood binnen het kader van een reeks beheersmaatregelen, die verenigbaar zijn met een gunstige staat van instandhouding.

Alleen als aan een drietal voorwaarden is voldaan kan een uitzondering worden gemaakt op het verbod om wolven te doden, aldus het rapport. Deze randvoorwaarden zijn opgenomen in art. 16 Habitatrichtlijn en neergelegd in de Wet natuurbescherming en straks de Omgevingswet. Uit de randvoorwaarden volgt dat alleen toestemming kan worden gegeven voor een ingreep ten aanzien van de wolf indien:
a. de ingreep plaatsvindt vanwege een door de wet erkend belang,
b. er geen andere bevredigende oplossing is voor de ingreep, en
c. er geen afbreuk wordt gedaan aan het streven de populaties van de betrokken wolf in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan.

Voor een goede uitvoering van de verplichtingen uit de Habitatrichtlijn zijn volgens de samenstellers van het rapport gecoördineerde acties en informatie uitwisseling nodig met de buurlanden, gebaseerd op een gezamenlijk (beheer)plan. Juridisch gezien is het van belang dat bij een beoordeling van de effecten van ingrepen op de wolf niet alleen de lokale of de grensoverschrijdende populatie worden betrokken. Beide moeten worden beoordeeld en in onderling verband worden beschouwd.

Onder meer Frankrijk, Hongarije, Kroatië, Roemenië, Slovenië en Zweden hebben om toestemming gevraagd om af te wijken van de algemene beschermingsstatus van de wolf, binnen bovengenoemde randvoorwaarden. Andere landen mogen de wolf doden mits er sprake is van een set aan beheersmaatregelen, die verenigbaar zijn met een gunstige staat van instandhouding. Dat is het geval in Estland, Letland, Litouwen, Bulgarije, Polen, Slowakije, in het Spaans gebied ten noorden van de rivier Duero, in het Finse rendierbeschermingsgebied en op het Griekse grondgebied boven de 39ste breedtegraad.

Escalatieladder
Nederland hanteert een zogeheten escalatieladder. In provinciaal vastgestelde interventierichtlijnen wordt onderscheid gemaakt tussen een probleemsituatie en een probleemwolf. Het verschil tussen die twee is dat een probleemwolf problematisch gedrag vertoont dat niet noodzakelijk onnatuurlijk, maar wel afwijkend is. Het gaat om gedrag dat de wolf zeer waarschijnlijk heeft aangeleerd als reactie op menselijke omstandigheden. In een probleemsituatie gedraagt de wolf zich niet afwijkend, maar ontstaan wel conflictsituaties. Dergelijke situaties zijn niet helemaal te voorkomen, maar de impact kan met het nemen van de juiste maatregelen worden beperkt. Bij een echte probleemwolf kan, na nadere afweging, het verwijderen (m.a.w. doden) van dat individu uit de populatie uiteindelijk de enig overgebleven oplossing zijn.

Voor het verjagen en in het uiterste geval doden van een wolf is een ontheffing of vrijstelling nodig. De provincie kan een dergelijke ontheffing of vrijstelling verlenen, maar zal dat in alle gevallen nog steeds degelijk moeten onderbouwen. Uit die onderbouwing moet duidelijk blijken dat hiervoor een wettelijk bepaald belang is, dat de ingreep geen negatief effect heeft op de gunstige staat van instandhouding van de wolf en dat er geen bevredigende alternatieve oplossingen voorhanden zijn. Ook moet worden onderbouwd wat het te verwachten effect is van de maatregel.

Wanneer de veiligheid van mensen acuut in het geding is, kan op last van de burgemeester worden ingegrepen. In een dergelijke situatie is de burgemeester het bevoegd gezag.
(Bron: Interprovinciaal wolvenplan addendum 2023).

Dossier

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier