Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Hoe bescherm je schapen tegen wolven?

Ingediend door jinke op 09 december 2019 - 14:34

Pyrenese berghond (Foto: Wikimedia Commons)

De wolf heeft zich gevestigd in Nederland. De Nederlandse overheid zal volgens Europese regelgeving de komst van de wolf moeten ondersteunen. De wolf als soort is namelijk beschermd door de Conventie van Bern en door de Habitatrichtlijn. Het enige wat erop zit is de prooidieren van de wolf, zoals schapen en geiten, te beschermen. Houders van vee zijn verplicht te voorkomen dat hun dieren worden blootgesteld aan gevaren, (volgens artikel  3.12 van het Besluit houders van dieren moeten gehouden dieren worden beschermd tegen roofdieren).

Voorkeur voor hoefdieren
In Noord-Europa hebben wolven een voorkeur voor wilde hoefdieren als ree, edelhert, wild zwijn, eland en semi-gedomesticeerde rendieren. Ze eten wat beschikbaar is. Het is mogelijk dat wolven een voorkeur ontwikkelen voor een bepaalde wilde hoefdiersoort. Als die soort in aantal afneemt, kunnen ze ook uitwijken naar landbouwhuisdieren of kleinere prooien. Wat betreft landbouwhuisdieren gaat hun voorkeur uit naar schapen, kalveren en veulens, maar ook volwassen runderen en paarden, honden, katten en pluimvee worden gepakt. Allemaal soorten die ruimschoots voorkomen in het Nederlandse buitengebied.

Compensatie
Het Faunafonds is voorbereid op vergoeding van de schade. Ook schade aan hobbymatig gehouden schapen en geiten zal worden vergoed als deze gepakt zijn door een zwervende wolf. Gedupeerden die een vergoeding als gevolg door schade door wolven indienen, krijgen het behandelbedrag van driehonderd euro (vast tarief van het Faunafonds voor het in behandeling nemen van een aanvraag) terug.  Er wordt geen eigen risico berekend als is vastgesteld dat de schade door een wolf is aangericht. Het Faunafonds heeft daartoe de beleidsregels tegemoetkoming faunaschade aangepast.

Ook elders in Europa gelden compensatieregelingen. Soms gaan die niet verder dan een bijdrage in een afrastering, soms worden honderden euro’s per verloren schaap uitgekeerd. In Duitsland en Zweden worden veel preventieve maatregelen genomen, zoals het afschermen van vee door schapengaas, het werken met schrikdraad en de inzet van waakhonden. 

Zweedse veehouders krijgen geld om de materialen te kopen en advies over constructie van hekwerken. Ook in Nederland zijn inmiddels wolvenconsulenten actief. In Duitsland moeten veehouders op maat gemaakte beschermende maatregelen treffen. Preventieve maatregelen voor de bescherming van landbouwhuisdieren worden ondersteund door de staat. Veehouders in Duitsland werken goed mee, sinds ze hulp krijgen en weten dat conflicten met de wolf geminimaliseerd kunnen worden door preventieve maatregelen.

In Nederland is de bereidheid om dieren die in de wei verblijven, met extra maatregelen te beschermen nog niet erg groot. Ook al nemen de aantallen slachtoffers toe, er lopen nog altijd zeer veel schapen en ander vee in weilanden zonder een raster dat voldoende bescherming biedt. Ook in gebieden waar wolven actief zijn. Niettemin is er een levendige discussie over de wolf, waarin de schade aan schapen, kalveren en pony's de boventoon voert.

Veterinaire risico’s
Er bestaan overigens niet alleen zorgen over schade aan levende have, ook veterinair zijn er risico’s. Wolven kunnen een heel scala aan parasieten, virussen, bacteriën en schimmels bij zich dragen die relatief snel bepaalde ziekten, zoals rabiës, brucellose, tularaemie, miltvuur, en listeria verspreiden. De wolf is bovendien gastheer voor circa vijftig soorten lintwormen, waaronder enkele voor de mens gevaarlijke soorten. Daar zitten veehouders en ook hobbydierhouders natuurlijk niet op te wachten.

Maatregelen
Bij maatregelen ter preventie van wolvenschade kan worden gedacht aan vlaggetjes, waakhonden, elektrische afrasteringen in combinatie met gaas en mobiel schriknet.

Voor een vast raster wordt het volgende geadviseerd:

  • minimaal 4.5 kV spanning
  • minimaal 5 draden bij nieuwe rasters/en of poorten
  • minimaal 3 draden bij gaas en/of bestaande dichte poorten
  • bovenste draad minimaal 120 cm hoog
  • draden aan de buitenzijde van het raster
  • minimale afstand tussen de palen 10 m
  • geen opstapmogelijkheid groter dan 30 cm buiten het raster binnen een afstand van 2 m

Voor een verplaatsbaar raster wordt het volgende geadviseerd:

  • minimaal 4.5 kV spanning
  • bovenste draad minimaal 120cm hoog
  • hoeken met behulp van schoren verstevigen
  • plaatsen op vlakke grond
  • geen opstapmogelijkheid groter dan 30 cm buiten het raster binnen een afstand van 2 m
  • raster altijd strak gespannen

Een afrastering moet 100% dicht zijn, dus ook langs slootkanten en beken. 
Als wolven leren om over een (elektrisch) raster te springen kan een klapperende band 30 cm boven het raster worden aangebracht of dienen waakhonden te worden ingezet. Voor hobbydierhouders in een wolvenleefgebied geldt dat de dieren ‘s nachts het beste op stal kunnen worden gezet. Ook honden kunnen ’s nachts het beste in een afgesloten, niet voor wolven toegankelijke ruimte worden geplaatst. 
Zie ook de adviezen van BIJ12  voor bescherming van vee

Wolf-fencing
Om schapenhouders te helpen is Wolf-fencing Nederland opgericht. Op de facebookpagina staat dat deze organisatie advies en voorlichting geeft over hoe om te gaan in een landschap waar ruimte is voor wolven, vee en boeren. ''We kijken juist naar oplossingen en pleiten niet voor afschot. We geven advies over o.a. wolfwerende rasters en kuddebewakingshonden en elke andere vraag die jullie hebben tot het beschermen van vee en wolven. De facebookgroep van Wolf-fencing is geen discussieplatform maar geeft advies en is oplossingsgericht.''

Waakhonden
Voor vrijlevende schaapkuddes kunnen waakhonden, lama’s en ezels als preventieve maatregel worden ingezet. 
De inzet van kuddewaakhonden is samen met het gebruik van elektrische rasters de meest effectieve bescherming van schapen tegen een aanval van de wolf. Ondersteuning en stimulering van provincies om herders en schapenhouders zover te krijgen om kuddebewakingshonden aan te schaffen, is zeer wenselijk en waarschijnlijk noodzakelijk om ze over de brug te krijgen, aldus BIJ12 in het rapport Pilot kuddewaakhonden in de Nederlandse schapenhouderij. 

De inzet van waakhonden is wel arbeidsintensief. De honden brengen ook kosten met zich mee (aanschaf, dierenarts en opleiding). In een dichtbevolkt land als Nederland is voorlichting noodzakelijk. Het publiek moet op afstand worden gehouden.

De effectiviteit van waakhonden is het hoogst in gebieden met extensieve schapenhouderij wanneer de dieren ’s nachts worden opgehokt met 3-4 waakhonden (95% minder predatie dan bij vrijgehouden schapen zonder waakhonden, 79-94% minder predatie bij vrijgehouden schapen met waakhonden), zo blijkt uit buitenl;ands onderzoek.

Geschikte hondenrassen zijn Pyrenese berghond, Kuvasz, Akbash, Transmontano Mastiff, Cane de Pastore Abruzzese en Carpatin. Deze honden dienen wel uit lijnen te komen waarin de honden als kuddewaakhond functioneren en opgroeien binnen de kudde. 

Canine Efficiency, gespecialiseerd in kuddebewakingshonden, maakte een filmpje over de inzet van de Karpatische herdershond.

Schapenhoudster Louise Liebenberg uit het Canadese Alberta heeft veel ervaring met wolven. Zij zet waakhonden in, gespecialiseerd in het beschermen van kuddes. Op haar website is veel informatie te vinden, over de introductie van honden in een kudde bijvoorbeeld. Haar bedrijf heeft het certificaat ''predator-vriendelijk''. Het land delen met wilde dieren, dat is haar motto.
Meer info op grazerie.com
Op deze video vertelt Liebenberg meer over het samenleven met wolven.


Wat moet je doen als je vermoedt dat een schaap is doodgebeten door een wolf? Klik hier

Terug naar:

Dossier

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier