Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren

Fruit is geen voedsel voor dieren

Ingediend door jinke op 16 juli 2019 - 12:30

Door Tjalling Huisman

Grote hoeveelheden kunnen schadelijk zijn
Fruit is geen voedsel voor dieren

Fruit staat goed aangeschreven. Het wordt vaak beschouwd als een nuttig, zo niet noodzakelijk, bestanddeel van rantsoenen voor dieren. De waarde van fruit in een rantsoen is echter beperkt en grote hoeveelheden kunnen zelfs schadelijk zijn. Voormalig docent diervoeding aan de WUR Tjalling Huisman zocht het uit. 

Eerst maar eens een definitie: wat is fruit eigenlijk? Fruit is het uitgegroeide vruchtbeginsel van de bloem van de plant en bevat de zaden. Volgens deze definitie zijn sperziebonen, peultjes courgette, tomaten, noten en vele andere producten dus ook fruit. Deze biologische uitleg van de term ‘fruit’ gebruiken we echter niet in de voeding. In de voeding verstaan we onder fruit rauw eetbare, zoete producten. Meestal voldoen deze producten ook aan de biologische definitie van het begrip fruit, maar er zijn veel uitzonderingen.

De goede reputatie van fruit is waarschijnlijk aan twee factoren toe te schrijven. Vrijwel iedereen heeft gedurende zijn schooltijd gehoord over de ziekte scheurbuik, die scheepsbemanningen op verre ontdekkingsreizen en handelsreizen decimeerde. Tijdens dezelfde lessen werd ook verteld dat de ontdekking van het heilzame effect van fruit dit probleem oploste. Alleen al dankzij dit gegeven heeft fruit een ijzeren reputatie. De niet aflatende propaganda van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding over het gezondheidsbeschermende effect voor mensen van twee stuks fruit per dag is waarschijnlijk een andere reden.

Omdat wij wat goed is voor ons ook aan onze dieren gunnen, komt er regelmatig fruit in dierrantsoenen terecht. Niet alleen fruit wat we over hebben (het voornemen meer fruit te gaan eten wordt meer in koopgedrag dan in eetgedrag omgezet) maar ook speciaal voor dieren ontwikkelde producten. Zo zijn er brokjes met fruitsmaak voor paarden, fruitmixen voor knaagdieren, gedroogde bananenschijven en veel andere artikelen die meeliften op de fruitreputatie. 

Vitamine C in fruit
Scheurbuik wordt veroorzaakt door een gebrek aan vitamine C. Het eten van fruit zou daartegen beschermen. Sommige fruitsoorten zoals citrusvruchten, kiwi en aardbeien zijn inderdaad een rijke bron. Appels en peren zijn helemaal niet rijk aan vitamine C. Gemiddeld zijn groenten een veel betere bron dan fruit. Paprika, peterselie en broccoli, maar ook andere koolsoorten en bladgroenten zijn rijk aan vitamine C. Veel van deze groenten bevatten bijvoorbeeld meer vitamine C dan sinaasappelen.
Het voorgaande is misschien interessant om te weten, maar voor de diervoeding niet zo relevant. Veel diersoorten maken de benodigde vitamine C aan en zijn niet afhankelijk van bronnen uit de voeding. Dit geldt in elk geval voor herkauwers, paarden, konijnen en pluimvee. Er zijn wel enkele studies bekend waar toevoeging van vitamine C aan de voeding gunstige effecten had op dieren in stressvolle omstandigheden. Deze omstandigheden staan echter ver af van de praktijk van de hobbyhouderij. Vitamine C is dus geen noodzakelijke voedingsstof in diervoeders. Deze reden om fruit te voeren valt daarmee af.

Andere vitaminen en mineralen
Fruit bevat geen vitamine A. Een aantal fruitsoorten bevat wel carotenoïden, stoffen zoals bètacaroteen die in het lichaam kunnen worden omgezet tot vitamine A. Verder bevat fruit kleine hoeveelheden vitamine K en E en geen vitamine D. Fruit bevat wel vitaminen uit de B-groep, maar de gehalten zijn meestal veel lager dan in bladgroenten en kool. 
Vitaminen in de B-groep en vitamine K worden door gezonde planteneters in ruime hoeveelheden door micro-organismen in het maagdarmstelsel aangemaakt. Gezonde, volwassen planteneters hebben daarom geen extra bron uit de voeding nodig. Los daarvan bevatten ruwvoer en brokjes ook al B-vitaminen. Een normaal samengesteld rantsoen zonder fruit voorziet ook in de behoefte aan de andere vitaminen.
Ook voor het mineralengehalte hoef je geen fruit te voeren. Sommige fruitsoorten zijn rijk aan kalium, een belangrijk mineraal maar ruim voorhanden in allerlei andere voersoorten. Het calciumgehalte in fruit is zeer laag. Het fosforgehalte is vaak veel hoger. Meer fosfor dan calcium in een voedermiddel is niet gewenst, omdat een verkeerde verhouding de opname van calcium blokkeert.

Vezelgehalte 
Aan fruit wordt een hoog vezelgehalte toegeschreven. Ten onrechte, het vezelgehalte is niet hoog als je het vergelijkt met andere voedermiddelen. Appels bevatten maximaal ongeveer een derde deel van het vezelgehalte van ruwvoeders. Daarbij komt dat de structuur van de vezels in fruit niet leidt tot extra kauwarbeid, noodzakelijk voor het in stand houden van een gezond gebit. Dit is voor onder andere konijnen en paarden erg belangrijk. Het soort vezels in fruit draagt ook niet bij aan de herkauwreflex bij herkauwers. Een goede reden om het niet aan herkauwers te geven. 

Afgezien van water (84 – 90% in het product) zijn suikers het meest voorkomende bestanddeel. Appels en peren bevatten ongeveer 100 gram suiker per kilo, zacht fruit zoals aardbeien minder maar toch nog altijd wel omstreeks 50 gram per kilo. De suikers die het meest voorkomen in fruit zijn sucrose (tafelsuiker), glucose en fructose. Samen dragen ze bij aan de zo gewilde zoetheid van fruit. 
De reden dat fruit zo zoet is, is dezelfde als de reden waarom fruit vezelarm is. Wilde fruitsoorten zijn vaak heel vezelrijk en bevatten niet veel suiker. Bij de domesticatie van wilde fruitsoorten en het eeuwenlange selectieproces is de menselijke smaak de doorslaggevende factor geweest. En die menselijke smaak heeft een voorkeur voor zoet en niet te veel stukjes tussen de tanden. 
Veel dieren delen deze menselijke voorkeur. In de vrije natuur is ‘zoet’ een buitenkansje waarvan volop geprofiteerd moet worden. Bij volop aanbod in gevangenschap draagt dit echter bij aan het gevaar van overeten. De nadelen van veel suikers in het dieet van graasdieren zijn al vaak beschreven. Bij niet herkauwende graasdieren verstoort een hoog suikeraanbod de gezondheid van blinde en dikke darm. Bij konijnen en paarden (hoefbevangenheid) is dit een risico. Bij herkauwers verhoogt een hoog suikeraanbod de kans op pensverzuring.

Geen fruit voeren dus?
Er zijn niet veel goede redenen om fruit te voeren. Sterker nog, wanneer dieren veel fruit opnemen kan het schadelijke gevolgen hebben. Helemaal geen fruit voeren is natuurlijk overdreven, het is nu ook weer geen gif. Fruit is bijvoorbeeld prima om dieren te belonen of om een medicijn in te verstoppen. Noodzakelijk is het echter niet, hoewel reclame-uitingen bij sommige voerproducten dat wel suggereren. Geef dieren dus gerust fruit, maar slechts heel af en toe en erg weinig. Let erop dat de kwaliteit zo is dat u het zelf ook zou durven op te eten. Heeft u veel fruit over? Eet het dan lekker zelf op, hoewel het niet onwaarschijnlijk is dat ook voor u groenten meer te bieden hebben.

Vergelijking fruit en hooi
In deze tabel staan de gehalten in fruit en enkele andere voedermiddelen (gehalte per kg droge stof) op een rij. Gebaseerd op Danish food table (on-line), Nevo-tabel, CVB tabellenboek 2007, Ellis: Paard en Voer, NRC: Nutriënt Requirements of Small Ruminants, BLGG Oosterbeek. Uitgangspunt is kwalitatief goed materiaal, gehalten kunnen sterk wisselen.

 

Appel

Peer

Aardbei

Vers gras

voorjaar

Grashooi

Luzerne

hooi

Eiwit (g)

26

26

67

180

110

150

Vezel (g)

75

85

144

190

309

333

Suikers (g)

640

640

440

125

117

42

Calcium (g)

0,6

0,65

2

5,6

5,1

15

Fosfor (g)

0,8

1,3

2,2

4,1

2,7

2,4

Vit A (IE)1

440

1190

1000

160000

3500

60000

Vit D (IE)2

0

0

0

>100

800

300

Vit C (mg)

397

331

7300

3125

600

1000

1 Plantaardig materiaal bevat geen vitamine A als zodanig maar stoffen die in het lichaam kan omvormen in vitamine A (provitamines: bètacaroteen en vergelijkbare stoffen). Deze stoffen zijn in tegenstelling tot vitamine A niet giftig.
2 Bij weidegang wordt onder invloed van UV-B straling uit zonlicht ruim vitamine in de huid geproduceerd.

Comments

Ingediend door Lot op 02 december 2020 - 10:05

Het zou nuttig kunnen zijn hieraan toe te voegen dat Cavia's de enige van onze huisdieren zijn die wel vitamine C in hun dieet toegevoegd dienen te krijgen. Zijn kunnen dit zelf namelijk niet aanmaken net zoals mensen. Het toevoegen hiervan hoeft echter niet via fruit, maar kan prima via groentes zoals paprika of witlof, of door de dieren naast hun dagelijkse portie groentes een vit. C pilletje aan te bieden. 

Aanbevolen door Levende Have

Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag
Dierenwelzijn, de wet en natuurlijk gedrag €14,95

Bestellen? Klik hier
Schapen in de weiden van de lage landen
NIEUW! Schapen in de weiden van de lage landen  € 24.90

Bestellen? Klik hier

Cover dierenwelzijn de wet en onze democratie
 Dierenwelzijn,
 de wet en 
 onze democratie
 
Gratis te downloaden
 Klik hier