Door Reurt Boelema
Vereniging telt groeiend aantal leden
Fokkers vinden bestemming voor Lakenvelder koe
Een goede Lakenvelder is sterk en duurzaam. Het type is in de loop van de jaren altijd aan veranderingen onderhevig geweest. Aan het begin van de vorige eeuw constateerde schoolmeester en publicist E. van Muilwijk bij de oprichting van het eerste Lakenvelder stamboek dat er grofweg drie typen Lakenvelders waren: een licht type koe, zoals de heikneuter, een zwaardere, grotere koe met grovere botten en een zwaardere achterhand en een grotere iets melktypische koe, met een hoornstand die gelijkenis vertoonde met die van een os.
Een inventarisatie van de Stichting Zeldzame Huisdierrassen in 1978 maakte duidelijk dat de laatste twee types helemaal verdwenen waren en er van het eerste type nog slechts driehonderd dieren resteerden, waarvan slechts een honderdtal met de juiste aftekening. In 2010 stonden er ongeveer drieduizend dieren geregistreerd bij de Vereniging Lakenvelder Runderen (VLR), veelal van het lichte type. Door de toenemende vraag naar diversiteit in de Lakenvelderpopulatie (een gevolg van het constant groeiend aantal leden met een steeds bredere achtergrond), probeert men nu langzaam weer de twee verdwenen types in ere te herstellen, maar dat valt uiteraard niet mee.
Nauwkeurige registratie
Om fokkers van dienst te zijn, houdt de VLR een nauwkeurige registratie van de dieren bij. Speerpunt van het foktechnisch beleid zijn de diverse gradaties die de dieren kunnen krijgen. Een Stamboekdier voert minimaal 96,88% Lakenvelder bloed en laat een gewenste aftekening zien (zie voor details: www.lakenvelderrund.nl). Dit certificaat krijgt een vrouwelijk dier als kalf indien ze aan de eisen voldoet. De kalveren die in het stamboek geregistreerd worden, moeten allemaal een goedgekeurde stier als vader hebben. De keuring van stieren gebeurt door minimaal twee leden van de foktechnische commissie. Voor de stieren geldt ook dat ze minimaal twee stamboekouders en vier stamboekgrootouders moeten hebben. Dit omdat in het verleden is gebleken dat dieren met de juiste aftekening in het voorgeslacht, de juiste aftekening (laken) beter doorgeven.
Bij een dergelijke kleine en gesloten populatie bestaat het risico op een te grote verwantschap. Om dit probleem het hoofd te kunnen bieden, besloot de VLR een computerprogramma aan te schaffen waar alle dieren binnen de VLR worden ingevoerd om zo de inteelt en verwantschap van de populatie in kaart te brengen. Initiatiefnemer Leon Benders: “Het is waarschijnlijk nog dit jaar mogelijk om alle leden de kans te geven om op papier hun koeien met verschillende stieren te laten paren, zodat ze kunnen zien wat de inteeltgraad van het eventuele kalf is. Op dit moment lijkt de populatie nog voldoende spreiding in afstamming te hebben om geen inteeltproblemen te krijgen, maar we moeten scherp blijven op variatie en bloedspreiding in vooral de mannelijke kant van onze populatie.”
Om deze spreiding te houden, wordt in samenwerking met KI Samen een breed scala aan stieren ingezet, waarvan het sperma lang bewaard wordt. Bij KI Samen merkt men een toenemende belangstelling voor Lakenvelder genetica. Zelfs vanuit het buitenland komt er steeds meer vraag naar Lakenvelder rietjes. Dit heeft al geleid tot het testen van Lakenvelder stieren voor export buiten Europa, zodat landen als Brazilië ook ‘gelakend’ kunnen gaan worden.
VLR eert Waardevolle Fokkoeien
Een jonge koe fokken die er mooi uitziet is een kunst. Een koe fokken die gemakkelijk en probleemloos oud wordt en goed vererft, is helemaal een vak apart. De VLR voerde daarom het predicaat Waardevolle Fokkoe in. Voorzitter Arie Apeldoorn, initiatiefnemer van het certificaat, kreeg op een avond zo maar het goede plan: “Bij de VLR hebben we verschillende gradaties dieren. Zo zijn er Registerdieren, Stamboekdieren en Keurstamboek dieren. Deze termen geven aan in welke mate een koe voldoet aan het fokdoel dat wij als VLR stellen. Dit is vooral gericht op het eigen uiterlijk van het dier, maar het is ook belangrijk hoe een dier het uiterlijk doorgeeft aan haar nakomelingen. Daarom kunnen koeien in hun leven punten verdienen met goede nakomelingen en een koe met voldoende goede nakomelingen, krijgt het certificaat ‘Waardevolle Fokkoe,” legt Apeldoorn uit.
In de praktijk blijkt dat de Waardevolle Fokkoeien vrijwel zonder uitzondering koeien zijn die gemakkelijk oud worden en waar de veehouder erg tevreden over is. “Onze leden zijn vaak erg trots als ze zo’n bijzondere koe hebben.” zegt Apeldoorn. “En dat mag ook, want bijzonder is het zeker. Een aantal enthousiaste fokkers is zelfs al gericht op zoek naar stiertjes uit Waardevolle Fokkoeien om zo de kwaliteit van de eigen veestapel te verbeteren. Zo benut je de beste genetica van je populatie.”
De fokkerij van de Lakenvelder heeft baat bij een groeiende vraag vanuit diverse hoeken. De één zoekt koeien voor de hobby, de ander voor het vlees, een derde voor de begrazing en nog weer een ander ziet de Lakenvelder als een mooie toevoeging voor een boerderijwinkel met streekproducten.
Zo vinden zorgboeren Gerard en Sandra Oliehoek van de gelijknamige zorgboerderij in Wassenaar de Lakenvelder uitstekend passen in hun zorg- en natuurbegrazingsconcept. “De Lakenvelder is een gemakkelijke en sterke koe met een rustig karakter,” legt Gerard uit. “Bij ons staan de mensen en de dieren heel sterk met elkaar in verbinding. Daarom zoeken we koeien die vertrouwd zijn met mensen.” Sandra: “Je merkt gewoon dat deze dieren een bepaalde vorm van positivisme meegeven aan je bedrijf.” Toch speelt er voor Gerard meer dan een mooi plaatje en een vriendelijk karakter. Gerard is van huis uit melkveehouder en vindt zaken als duurzaamheid, vruchtbaarheid, voederconversie en goede benen ook van belang. “De sport is een stier te vinden die zowel mooi getekende als goed gebouwde kalveren met goede benen geeft,” licht hij toe.
Genieten van vitale koeien
Op Hoeve De Lakenvelder in Gilze, een vakantieboerderij van Huub en Nel Vermeer, draait het vooralsnog om het plezier dat mensen aan een Lakenvelder beleven. “Op dit moment is het gewoon heel leuk om te zien hoe mensen de combinatie van het platteland met een bijzondere koe ervaren”, zegt Nel Vermeer over haar Brabantse hoeve. “Maar volgens ons is er nog veel meer moois met de Lakenvelder te doen. De overtollige dieren moeten toch een keer weg en wij zien veel kansen voor dit unieke stukje vlees. Ook liggen er met Lakenvelders veel mogelijkheden in begrazingsprojecten omdat dit ras over het algemeen zeer positief gewaardeerd wordt door terreinbeherende instanties en ze goed gedijen op ruwvoer met veel structuur en een lage voederwaarde. Maar in de eerste plaats blijven wij fokken op sterke, gezonde en vitale Lakenvelders.“
Ark van de Smaak
Voor de bestemming als vleeskoe moeten we bij Ad van der Salm zijn. De Lakenvelder is opgenomen in de Ark van de Smaak van Slowfood. Dat betekent erkenning voor de bijzondere smaak en kwaliteit van het Lakenvelder rundvlees. Van der Salm, hobbykok en Lakenvelderfokker, was het een doorn in het oog dat de Lakenvelder kalveren, met hun bijzondere vleessmaak en hun diervriendelijke jeugd, zo maar in de bulk verdwenen. Hij ontdekte dat er een nichemarkt was voor dit unieke stukje vlees. Samen met Romke de Vries en Gerrit Wafelaar richtte hij daarom de Stichting Lakenvelder Vlees op. “De Lakenvelder groeit van nature trager en daarom heeft het vlees een betere structuur en smaak. Eerdere smaaktesten wezen dit al uit en onze huidige bevindingen onderschrijven dit alleen maar”, vertelt Van der Salm.
Ook merkte hij veel positieve bijval uit allerlei verwachte en onverwachte hoeken. “In de media wordt veel aandacht besteed aan ons vlees met een goed verhaal. We leveren zelfs aan restaurants met Michelinsterren, nu Slowfood ons product erkent in haar Ark van de Smaak. Met deze bevestiging kunnen wij ons werk voortzetten en ons blijven inzetten voor diervriendelijke kwaliteitsproductie en het behoud van ons levend erfgoed.” Van der Salm blijft kansen zien: “Wij zijn ook bezig met het ontwikkelen van zuivel van Lakenvelder koeien. Maar als hobbyboer blijft het voor mij vooral genieten om na een dag vergaderen en stil zitten op kantoor even tot rust te komen tussen de koeien. Geen betere ontspanning dan Lakenvelders verzorgen.”
