Dierenartsen vinden elkaar in document over welzijn van paarden
Is de box te klein? Ga het gesprek aan
Dierenartsen hebben een document opgesteld met minimumeisen voor het houden van paarden. Het document dient als leidraad voor advisering in de praktijk én als hulpmiddel bij ingewikkelde discussies over het welzijn van paarden. ‘’We hebben er met zijn allen goed over nagedacht’’, zegt dierenarts Vivianne van Leeuwen, voorzitter van de Commissie welzijn van de Koninklijke maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD). ‘’Op deze manier kunnen we vragen vanuit de maatschappij van een breed gedragen antwoord voorzien.’’
Het document (‘’Whitepaper paardendierenarts en paardenwelzijn’’ genoemd) gaat niet veel verder dan wat er in de Gids Goede Praktijken van de Sectorraad Paarden is vastgelegd. Deze gids wordt door voorstanders van meer paardenwelzijn vaak bekritiseerd omdat er geen stimulans vanuit gaat om paarden de ruimte en vrijheid te geven, waaraan ze behoefte hebben.
Het whitepaper bevat ‘’statements’’ die getuigen van goede wil, zoals ‘’Alle paarden kunnen dagelijks vrij bewegen’’. Maar die vrije beweging houdt niet meer in dan dat paarden ‘’in elk geval een kort sprintje moeten kunnen trekken en daarbij de mogelijkheid hebben tot visueel contact met soortgenoten. De afstand om over te kunnen sprinten is minimaal 17,5 meter (vijf galopsprongen ofwel zeven paardlengten) voor een warmbloed.’’
Vivianne van Leeuwen erkent dat ook in het whitepaper de lat niet hoog ligt. ‘’Minimaler dan dit kan bijna niet. Maar het is een levend document. Het kan worden aangescherpt en uitgebreid. Wat er nu ligt is iets waar we het met zijn allen over eens zijn. Je zou misschien meer willen, maar dat is niet altijd breed gedragen.’’
Bovendien moet er rekening worden gehouden met de praktijk, stelt ze. ‘’Ga je nauwkeuriger benoemen wat zou moeten, dan zou dat in gevallen die daaraan niet voldoen aanleiding kunnen geven tot juridische procedures of klachten van derden. Daar wil je als dierenarts een eigenaar tegen beschermen. Wij willen bewustwording creëren. Neem een paard met astma. Dat is vaak te managen zonder medicatie, maar wel met adviezen over voeding en huisvesting. De dierenarts heeft de skills om daar iets mee te doen. Ons beroep bestaat voor 80% uit communicatie’’.
Hulp in de praktijk
Ze benadrukt dat het voor een dierenarts vooral van belang is het gesprek aan te gaan met een houder van paarden, bijvoorbeeld als blijkt dat een box te klein is. In zo’n geval kun je als dierenarts de rolmaat pakken, maar je kunt ook kijken hoe het paard wordt gehouden. ‘’Hoe erg is een te kleine box als een paard het grootste deel van de dag in een paddock staat?’’, is dan een vraag die moet worden beantwoord.
Het whitepaper helpt de dierenarts in de praktijk. Het is volgens Van Leeuwen zeker van toegevoegde waarde, niet in de laatste plaats omdat er een hoofdstuk in staat over de gezondheidszorg: ‘’Paarden krijgen de best mogelijke zorg door een team van gediplomeerde zorgprofessionals, gecoördineerd door de paardendierenarts. Alle behandelingen, zowel preventief als curatief, zijn altijd in het belang van het paard.’’
Die nadruk op het recht op professionele zorg (ook van gediplomeerde hoefsmeden en gecertificeerde paardentandartsen) is belangrijk voor de dierenarts, geeft Van Leeuwen aan. Evenals de koppeling die er wordt gelegd tussen diergeneeskundige handelingen en dierenwelzijn. ‘’We nodigen dierenartsen uit goed na te denken over wat ze doen. Er moet een diergeneeskundige noodzaak zijn voor het uitvoeren van behandelingen.’’
Ook staat er in het whitepaper een statement over levensbeëindiging: ‘’De paardendierenarts helpt de eigenaar bij de besluitvorming rondom de laatste fase van het leven en de levensbeëindiging van het paard. Dit laatste kan zijn in de vorm van euthanasie door de dierenarts of middels slachten. Beide vormen van levensbeëindiging zijn welzijnsneutraal en dienen met respect voor het dier te gebeuren.’’ Van Leeuwen: ‘’We hebben er een tijd over gedaan om dit goed te formuleren. Het is een belangrijk onderwerp dat eigenlijk al bij de aankoop van een paard speelt en waarover je goed moet nadenken.’’
Whitepaper borduurt voort op nieuwe inzichten
Volgens Van Leeuwen borduurt het whitepaper voort op nieuwe inzichten over het welzijn, de behoeften en het gedrag van paarden. Ze plaatst daarbij de kanttekening dat veel nog niet bekend is. Zo kan de vraag of een paard lijdt onder paardensport, nog niet worden beantwoord. Vivianne: ‘’Hoe zie je of een paard blij is of niet blij is? We willen dat wetenschappelijk onderbouwd hebben.’’ Het whitepaper is wel duidelijk over mishandeling van paarden bij de training en wedstrijden. ‘’De dierenarts treedt proactief op in alle gevallen waar hij in aanraking komt met mishandeling tijdens de inzet van paarden. Bij de training van paarden en tijdens wedstrijden worden onder andere de volgende gebeurtenissen onder mishandeling verstaan:
• Tekenen van bloed/schade aan de huid of slijmvliezen door bijvoorbeeld bit(ten), sporen of ander harnachement;
• Overmatig strakke neusriem, waardoor pijn wordt veroorzaakt en ademhaling wordt bemoeilijkt;
• Het gebruik van apparatuur die bewust pijn veroorzaakt. Bijvoorbeeld het toepassen van elektrische schokken.’’
Uniek in z’n soort
Het whitepaper is ‘’uniek in z’n soort’’, zegt ze. Niet in de laatste plaats omdat het gedeeld is met andere disciplines die ook bij de zorg voor paarden zijn betrokken. Het staat los van de reeds bestaande richtlijnen voor veterinair handelen en de leidraad voor de keuring van het paard. Het schrijft niets voor, het nodigt dierenartsen uit het gesprek aan te gaan, bijvoorbeeld over de fokkerij. ‘’We kunnen er als sector op aandringen dat er genetische testen komen om de aanleg voor gebreken vast te stellen, we kunnen adviseren om een paard met gebreken niet ter keuring aan te bieden, we kunnen bij de behandeling van een paard aangeven als het ongewenst is om daarmee te fokken. Als je als dierenarts betrokken bent bij een selectieprocedure van een stamboek, dan heb je wel de steun van je collega’s nodig.”
En als een eigenaar van een paard je adviezen niet opvolgt? Je handen ervan aftrekken als een eigenaar in strijd handelt met het belang van het paard, is niet iets waar het dier baat bij heeft, legt Van Leeuwen uit. ‘’Het komt vaak voor dat een dier toe is aan zijn levenseinde, maar dat de eigenaar nog niet zover is. Dat loopt eigenlijk zelden verkeerd af als je samen probeert tot een gewogen middenweg te komen.’’
Redactie Levende Have/Jinke Hesterman
Het whitepaper is te vinden op: https://www.knmvd.nl/whitepaper-paardendierenarts-en-paardenwelzijn/
De Gids Goede Praktijken staat op https://www.fnrs.nl/thema/welzijn-en-huisvesting/documenten/535-gids-vo…
