Door Arie Plaisier, Levende Have december 2004
Castratie van de bok
Castreren kan op twee manieren: bloedig en niet-bloedig. De ingreep moet hoe dan ook onder verdoving geschieden. Voor bokken dient de castratie een dubbel doel: ze kunnen zich niet meer voortplanten en hun hinderlijke geuren verdwijnen.
Het is altijd weer een mooi moment als in het voorjaar jonge geitjes worden geboren. Het behoort tot de voorbodes van de lente en de speelse diertjes zijn een aanwinst in het weiland. De vraag is wel altijd: wat moet er gebeuren met de bokken? Deze diertjes hebben doorgaans weinig waarde. Er bestaan handelaren, die bereid zijn voor enkele euro’s de bokjes mee te nemen. De dieren worden dan een tijdje gevoerd en uiteindelijk voor de consumptie bestemd. Dit is voor velen een weinig aanlokkelijk traject. Er is meestal veel uitval en nogal wat eigenaren willen liever niet dat hun dieren dit lot ondergaan. Zij kiezen er dan voor om ook de bokken aan te houden. Maar wat dan?
Geslachtsrijpe bokken
Het onbegrensd houden van alle nieuw geboren dieren kan niet en bovendien beginnen bokken die geslachtsrijp worden een onaangename geslachtsgeur te verspreiden. Als men bokken als hobbydier wil aanhouden, is de enige mogelijkheid om de stank een halt toe te roepen, het castreren van de bokken. Het aantal nakomelingen kan dan in de hand gehouden worden en van de stank heb je ook geen last meer.
Verdoving bij castratie
Gezien de huidige stand van veterinaire verdovingstechniek en de beschikbare veilige middelen is het niet meer verantwoord om de castratie zonder verdoving uit te voeren, ook al gebeurt dat op de zogenaamde ‘onbloedige’ manier. Aangezien uw dierenarts de enige is die met verdovingsmiddelen voor dieren mag omgaan, is hij ook degene die de castratie op verantwoorde wijze kan uitvoeren. Een veilige verdoving, die lang genoeg duurt om de castratie te kunnen uitvoeren, treedt op na een injectie met een combinatie van domitor en ketamine, waarbij domitor de dieren rustig maakt en ketamine de pijngewaarwording uitschakelt. Door het toedienen van het ‘tegengif’ tegen domitor zijn de dieren na de ingreep ook weer vrij snel wakker te krijgen.
Tang
De castratie zelf kan op twee manieren geschieden, ‘onbloedig’ of ‘bloedig’. Bij de onbloedige methode, die vooral geschikt is voor jongere dieren, worden met behulp van de tang van Burdizzo, een speciale kneustang, de bloedvaten gekneusd die de testikels van bloed voorzien. De bloedtoevoer vermindert, waardoor de testikels zich onvoldoende kunnen ontwikkelen en het dier uiteindelijk onvruchtbaar wordt en niet gaat stinken. Op het eerste gezicht lijkt dit een brute methode, maar slechts de bloedvaten worden gekneusd en de testikels zelf worden ongemoeid gelaten, zodat deze ingreep, zeker onder verdoving een buitengewoon simpele is.
Testikels operatief verwijderen
Bij volwassen dieren werkt deze methode minder goed en is men gedwongen om de testikels operatief te verwijderen. Hierbij wordt het dier eveneens onder narcose gebracht en worden de testikels na de nodige voorbereidende en ontsmettende handelingen operatief verwijderd. De bloedvaten worden nauwkeurig afgebonden om nabloedingen tegen te gaan. Deze methode is veel ingrijpender dan de vorige, er is een kleine kans op complicaties, maar behoort toch tot de routinehandelingen van een dierenarts en hoeft voor het welzijn van de bokken nauwelijks een belemmering te zijn.
